Αριστεροχειρία. Που οφείλεται και ποια η αιτία της;

Της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η 13η Αυγούστου είναι μια μικρή γιορτή για το 10-12% των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη, αφού είναι η Παγκόσμια Ημέρα Αριστερόχειρων!

O Μέγας Αλέξανδρος όπως και ο γνωστός τενίστας John McEnroe αλλά και ο πρόεδρος Obama ήταν αριστερόχειρες. Τώρα οι επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι σε θέση να εξηγήσουν το γιατί μερικοί άνθρωποι είναι αριστερόχειρες, κάτι που έχει να κάνει με το να βγαίνει κανείς πρώτος σε έναν αγώνα.

Η αντίληψη ότι το δεξί χέρι είναι το «καλό», ενώ το αριστερό το «κακό» ενισχυόταν από παλιά από λαϊκές ρήσεις, δοξασίες, ακόμα και θρησκευτικές πεποιθήσεις: κάνουμε το σταυρό μας με το δεξί χέρι, ο ληστής που μετανόησε βρισκόταν δεξιά του Εσταυρωμένου Ιησού, στις περισσότερες εικόνες ο διάβολος αναπαριστάται στην αριστερή πλευρά και όταν θέλουμε να διώξουμε το κακό πετάμε πίσω μας αλάτι από τα δεξιά. Παράλληλα, κάνουμε «ποδαρικό» με το δεξί, χαιρετούμε κάποιον προτείνοντας το δεξί μας χέρι και, φυσικά, ευχόμαστε «όλα να πάνε δεξιά».

Όλα τα παραπάνω συνέτειναν να θεωρηθεί το δεξί ως το «καλό» μας χέρι και οι αριστερόχειρες να εξαναγκαστούν να αποβάλουν το «ελάττωμά» τους. Δεκάδες είναι οι μαρτυρίες για εκπαιδευτικούς που επέβαλαν στα παιδιά του Νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι για να γράφουν – επιβολή που συχνά συνοδευόταν από την… κλασική μέθοδο της πειθούς.

Είναι γεγονός ότι η ζωή του αριστερόχειρα είναι πιο δύσκολη. Οι αριστερόχειρες δυσκολεύονται να δέσουν τα κορδόνια τους, να σερβίρουν ελληνικό καφέ από το μπρίκι, να κόψουν στην ευθεία με ένα κοινό ψαλίδι, να χειριστούν το ποντίκι του υπολογιστή, να παίξουν ρακέτες στην παραλία…

Οι ειδικοί όμως, επιμένουν. Οι αριστερόχειρες πλεονεκτούν σε πολλά άλλα πράγματα και οι γονείς δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ακολουθήσουν πρακτικές του παρελθόντος αναγκάζοντας το παιδί τους να γράφει… με το «καλό» χέρι.

Αποτελούν σήμερα περίπου το 10% με 12% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ένας στους δέκα ανθρώπους κάνουν χρήση του αριστερού χεριού, γεγονός που σημαίνει ότι τουλάχιστον 600 εκατομμύρια άτομα βλέπουν τα γεγονότα από μια “αριστερή” οπτική γωνία.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση γεννήσεων παιδιών που είναι αριστερόχειρες. Σύμφωνα με το Ρώσο καθηγητή Βιολογίας Alexander Dubov “ο αριθμός των αριστερόχειρων που γεννήθηκαν το 2005 είναι διπλάσιος από αυτό που καταγράφηκε το 1990. Αν συνεχιστεί αυτή η ανοδική πορεία το 2020 θα ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο”.

Παρόλο που ο όρος «δεξιόχειρας» ή «αριστερόχειρας» χρησιμοποιείται από πολλούς για να προσδιορίσει το χέρι με το οποίο γράφει ο καθένας, ο συγκεκριμένος ορισμός είναι αρκετά ασαφής. Σε σύγκριση με τους αριστερόχειρες, οι δεξιόχειρες γράφουν με το δεξί τους χέρι, το οποίο κατά κανόνα προτιμούν και για όλες τις υπόλοιπες χειρωνακτικές τους εργασίες (π.χ. χτένισμα, ντύσιμο, πλύσιμο, κτλ.). Αλλά οι περισσότεροι αριστερόχειρες είναι στην ουσία αμφίχειρες, χρησιμοποιούν δηλαδή εξίσου και τα δυο τους χέρια. Γράφουν με το αριστερό, αλλά πολλές καθημερινές τους εργασίες τις εκτελούν και με το δεξί τους χέρι.

Ωστόσο, η διαφορά τους δεν έγκειται μόνο στο χέρι προτίμησης, καθώς το φαινόμενο αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια φυσική συνέπεια, ως επακόλουθο μιας νοητής αιτίας. Ποια είναι η αιτία; Τον ρόλο αναλαμβάνουν τα δυο ημισφαίρια τα οποία αποτελούν τον εγκέφαλό μας: Το δεξί και το αριστερό.

Τα δύο ημισφαίρια σχηματίζονται και διαχωρίζονται στον άνθρωπο όταν ακόμα είναι σε εμβρυακή μορφή, δηλαδή κάπου ανάμεσα στην 2η και 4η  εβδομάδα της κύησης. Ο διαχωρισμός τους αυτός, έχει ως επακόλουθο να επιτελεί κάθε εγκεφαλικό μέρος διαφορετικές νοητικές λειτουργίες. Έτσι, το αριστερό ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για την αντίληψη του χρόνου, την ομιλία, τη γραφή, την αντίληψη του λόγου, τον συμβολισμό, τη λεκτική μνήμη, την αναλυτική σκέψη. Το δεξί ημισφαίριο από την άλλη, είναι υπεύθυνο για την οπτική αντίληψη του χώρου, του χιούμορ, τα συναισθήματα, την επικοινωνία, τη «γλώσσα του σώματος», τη δημιουργικότητα, την φαντασία και την καλλιτεχνική έκφραση.

Βέβαια, εκτός των νοητικών λειτουργιών, παράλληλα ελέγχουν και συντονίζουν τις κινητικές λειτουργίες του σώματός μας. Στο θέμα της κίνησης λοιπόν, τα δύο ημισφαίρια λειτουργούν «χιαστί», δηλαδή το δεξί ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τις αριστερές κινήσεις του σώματός μας και αντίστοιχα το αριστερό για τις δεξιές. Ενώ όμως στους δεξιόχειρες κυριαρχεί το αριστερό ημισφαίριο, μιας και χρησιμοποιούν το δεξί χέρι τους για όλες τους σχεδόν τις εργασίες,  στους αριστερόχειρες δεν είναι τόσο ξεκάθαρο πιο ημισφαίριο έχει τον «πρώτο λόγο». Στο 50% των συνολικών περιπτώσεων της αριστεροχειρίας, κυριαρχεί το αριστερό ημισφαίριο, όπως ακριβώς συμβαίνει με τους δεξιόχειρες. Στο 25% κυριαρχεί το δεξί ημισφαίριο και στους υπόλοιπους τα δύο ημισφαίρια συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους.

Οι Αριστερόχειρες (με κυρίαρχο το δεξί ημισφαίριο), υπερέχουν σε τεστ προσανατολισμού και αντίληψης γεωμετρικών σχημάτων, αλλά οι δεξιόχειρες (με κυρίαρχο το αριστερό ημισφαίριο) υπερέχουν συχνότερα σε λεκτικά τεστ ευφυΐας. Οι αριστερόχειρες επίσης, αμφιταλαντεύονται περισσότερο πριν πάρουν μια απόφαση συγκριτικά με τους δεξιόχειρες οι οποίοι αποφασίζουν σχετικά γρήγορα. Οι δεξιόχειρες τέλος, έχει παρατηρηθεί πως είναι καλύτεροι στο γράψιμο, με τους αριστερόχειρες να αντισταθμίζουν το εν λόγω μειονέκτημα μέσω των καλύτερων τους επιδόσεων στο σχέδιο.

Είναι γνωστό ότι οι αριστερόχειρες υποφέρουν από περισσότερα προβλήματα υγείας και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμπλακούν σε κάποιο σοβαρό ατύχημα σε σχέση με τους δεξιόχειρες. Επομένως, τηρουμένων των αναλογιών, το χαρακτηριστικό του «αριστερού χεριού» – το οποίο είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομικό- θα έπρεπε να έχει εξαλειφθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια.

Θα πρέπει να υπάρχει κάποιο κρυμμένο πλεονέκτημα στο να είναι κανείς αριστερόχειρας το οποίο εξισορροπεί τους κινδύνους και ο εντοπισμός αυτού του πλεονεκτήματος είναι που προβληματίζει τους βιολόγους.

Οι αριστερόχειρες υπάρχουν στις ανθρώπινες κοινωνίες από την παλαιολιθική εποχή, και σε κάθε φυλή που μελετήθηκε είναι οι δεξιόχειρες που πλειοψηφούν.

Επίσης έχει αποδειχθεί ότι σε αθλήματα όπως το μποξ, το κρίκετ ή η πάλη, όπου υπάρχουν συγκρούσεις ανάμεσα σε δυο αθλητές, οι αριστερόχειρες έχουν το πλεονέκτημα. Αντίθετα, σε αθλήματα όπως η γυμναστική, δεν έχει αποδειχθεί κάποιο τέτοιο πλεονέκτημα.

Πού οφείλεται η αριστεροχειρία;

Για όλα φταίει ένα γονίδιο. Στον τέταρτο μήνα της κύησης ανακοινώνεται η βιολογική απόφαση το ποιον δρόμο θα ακολουθήσει το έμβρυο. Για έναν ανεξήγητο μέχρι τώρα λόγο το φαινόμενο παρατηρείται πιο συχνά στα αγόρια.

Η προτίμηση του αριστερού χεριού έχει συσχετιστεί:

• Με τη θέση (κλίση) του εμβρύου στη μήτρα κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της κύησης.
• Με το γονίδιο LRRTM1, που ανακαλύφθηκε πριν δύο χρόνια και φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κατανομή διάφορων λειτουργιών στον εγκέφαλο.
• Με την έκθεση του εμβρύου σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την ενδομήτρια ζωή.


Διάσημοι «αριστερόχειρες»

Ιστορικές προσωπικότητες:

Ζαν ντ’ Αρκ, Καρλομάγνος, Ναπολέων Βοναπάρτης

Αθλητές:

Ρομάριο, Μαρκ Σπιτς, Αϊρτον Σένα, Βαλεντίνο Ρόσι, Λάρι Μπερντ, Μαρτίνα Ναβρατίλοβα

Συγγραφείς:

Λιούις Κάρολ, Μάρσαλ ΜακΛούαν, Ορσον Ουέλς

Καλλιτέχνες:

Κερτ Κομπέιν, Φιλ Κόλινς, Νόελ Γκάλαχερ, Πολ ΜακΚάρτνεϊ, Μικελάντζελο, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Νταν Ακρόιντ, Τομ Κρουζ, Ρόμπερτ ντε Νίρο, Κιάνου Ριβς, Μπρους Ουίλις

Πολιτικοί:

Χάρι Τρούμαν, Ρόναλντ Ρίγκαν, Μπιλ Κλίντον, Μπαράκ Ομπάμα

Βρήκαμε  τις βασικότερες διαφορές τους και τις παρουσιάζουμε. Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετές μελέτες έχουν φέρει στο προσκήνιο ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία για τη «μάχη των χεριών»:

• Οι αριστερόχειρες ζουν κατά μέσο όρο 9 χρόνια λιγότερο απ’ ότι οι δεξιόχειρες.
• Οι άνδρες είναι πολύ πιο πιθανό να γίνουν αριστερόχειρες, παρά οι γυναίκες.
• Αν και οι δυο γονείς είναι αριστερόχειρες, τότε υπάρχει πιθανότητα 50% να είναι και τα παιδιά τους. Σε δυο δεξιόχειρες γονείς η πιθανότητα να αποκτήσουν αριστερόχειρες απογόνους συρρικνώνεται μόλις στο 2%.
• Μία μεγαλύτερη σε ηλικία μητέρα είναι πολύ πιο πιθανό να γεννήσει αριστερόχειρα παιδιά.
• Οι δεξιόχειρες πιστεύεται ότι φτάνουν στην εφηβεία 4-5 μήνες πριν από τους αριστερόχειρες.
• Το 50% των αριστερόχειρων χρησιμοποιούν το ποντίκι του ηλεκτρονικού υπολογιστή τους με το αριστερό χέρι, το 68% χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι για το ψαλίδι και το 74% κρατάνε το μαχαίρι κατά τη διάρκεια του δείπνου από τα δεξιά.
• Οι αριστερόχειρες άντρες είναι κατά μέσο όρο 15% πλουσιότεροι από τους δεξιόχειρες που φοιτούν στο πανεπιστήμιο και 26% πλουσιότεροι αν έχουν τελικά αποφοιτήσει.
• Οι δεξιόχειρες έχουν 3 φορές μικρότερη  πιθανότητα να γίνουν αλκοολικοί, απ’ ότι οι αριστερόχειρες. Μεθάνε εύκολα οι αριστερόχειρες (τρεις φορές περισσότερο από τους δεξιόχειρες) καθώς χρησιμοποιούν το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου το οποίο και έχει μικρότερη ανοχή στο αλκοόλ.
• Οι αριστερόχειρες κάτω από το νερό βλέπουν καλύτερα από τους δεξιόχειρες.
• Θεωρούνται  εξυπνότερα ανθρώπινα όντα.
• Πολλοί αριστερόχειρες είναι ομορφότεροι και καλύτεροι στις επιδόσεις στο κρεβάτι σε σύγκριση με τους δεξιόχειρες!
• Αναπτύσσουν καλύτερη τρισδιάστατη αντίληψη από τους δεξιόχειρες.
• Μπορούν να κάνουν περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα εν αντιθέσει με αυτούς που γράφουν με το δεξί χέρι.
• Σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου συνέρχονται πιο γρήγορα οι αριστερόχειρες.
• Όσοι είθισται να γράφουν με το αριστερό χέρι, υποφέρουν περισσότερο από αϋπνίες και δυσκολεύονται να κοιμηθούν αμέσως.
• Όσον αφορά το επάγγελμα, προτιμούν κάτι δημιουργικό και τα καταφέρνουν εξίσου καλά.
• Τρομάζουν ευκολότερα και υποφέρουν περισσότερο από το μετατραυματικό στρες.
• Έχουν 39% περισσότερες πιθανότητες να είναι ομοφυλόφιλοι.
• Οι αριστερόχειρες απόφοιτοι πανεπιστημίων καταλήγουν κατά 26% πλουσιότεροι από τους δεξιόχειρες απόφοιτους.
• Συχνά στα δίδυμα αδέρφια ένα εκ των δύο να είναι αριστερόχειρας.
• Οι περισσότεροι αριστερόχειρες ζωγραφίζουν φιγούρες που κοιτάζουν προς τα δεξιά.
• Υπάρχουν 1.447 αγγλικές λέξεις που μπορούν να γραφτούν μόνο με το αριστερό χέρι σε ένα πληκτρολόγιο QWERTY. Μόλις 187 λέξεις μπορούν να γραφτούν μόνο με το δεξί.
• Έρευνα που διεξήχθη στη Δανία κατέληξε ότι οι αριστερόχειρες πολιτικοί έχουν αβαντάζ στα τηλεοπτικά debate, καθότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος τείνει να εκλαμβάνει τις χειρονομίες των δεξιών χεριών ως «καλές» κι εκείνες των αριστερών ως «κακές».
• Η εικόνα που προβάλλει η τηλεόραση είναι στην ουσία αντεστραμμένη, οπότε οι αριστερόχειρες πολιτικοί καταλήγουν να λαμβάνουν περισσότερες ψήφους, πράγμα που αποδεικνύεται και από την μακριά λίστα των αριστερόχειρων προέδρων των ΗΠΑ.

Το χειρότερο για τους αριστερόχειρες είναι όταν χρησιμοποιούν αντικείμενα καθημερινής χρήσεως που κάθε άλλο παρά τραυματισμούς μπορούν να αποφέρουν κι εκνευρισμό. Ψαλίδια, μαχαίρια, ανοιχτήρια, στυλό, ντοσιέ και σπιράλ τετράδια είναι ο εφιάλτης των αριστερόχειρων! Μην πω τίποτα για την πόρτα των ντουλαπιών γενικά, του πλυντηρίου και του ψυγείου. Κόλαση! Μην τους κακολογήσετε αν δείτε γραπτό γεμάτο από μουντζούρες.  Είναι χαρακτηριστικό τους. Προσπαθούν να προσαρμοστούν αν και υπάρχουν καταστήματα με αντικείμενα μόνο για τους αριστερόχειρες! Ευτυχώς έχουν και τα προνόμιά τους!

Μήπως έχετε δει τα ατομικά καρεκλάκια στα πανεπιστήμια που είναι σχεδιασμένα για τους δεξιόχειρες (λίγα είναι φτιαγμένα για τους αριστερόχειρες)!

Πηγή