Τι σοβαρό μπορεί να κρύβει η κακοσμία του στόματος;

Του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D.

Η κακοσμία του στόματος αποτελεί ένα μεγάλο παράγοντα αφαίρεσης αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης για πολλά άτομα, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Η χρόνια κακοσμία του στόματος και της δύσοσμης εκπνοής ορισμένων ατόμων αποτέλεσε πυροδοτικό μηχανισμό διάλυσης σχέσεων και γάμων.

Συνεπώς οι ασθενείς με κακοσμία του στόματος πρέπει να αντιμετωπίζονται με εξαιρετική προσοχή, να τους αφιερώνει κανείς πολύ χρόνο, παίρνοντας προσεκτικότατο ιστορικό και να τους οδηγεί σε ασφαλή μόνιμη λύση του προβλήματος.

Υπολογίζεται ότι το 80%-90% των περιπτώσεων κακοσμίας του στόματος ή δύσοσμης εκπνοής έχει άμεση σχέση με αιτίες που υπάρχουν μέσα στη στοματική κοιλότητα και αντιμετωπίζεται από τον οδοντίατρο

Το κάπνισμα μπορεί να αποτελεί άμεσο ή έμμεσο αιτιολογικό παράγοντα κακοσμίας. Τα κατάλοιπα του καπνού ανευρίσκονται στο σάλιο. Επίσης η εκπνοή του καπνιστή που προέρχεται από τους πνεύμονες συμβάλλει στην κακοσμία του στόματος. Γενικά, η γλώσσα των καπνιστών είναι οιδηματώδης στην άνω επιφάνεια της με υπερτροφία των θηλών και την εμφάνιση τριχών ποικίλου μεγέθους, συνήθως καφεοειδούς χρώματος. Στα άτομα αυτά το στόμα τους είναι μόνιμα έντονα δύσοσμο. Οι καπνιστές παθαίνουν συχνότερα και ευκολότερα περιοδοντική νόσο ή οποία συμμετέχει στην κακοσμία.

Η κακοσμία του στόματος, εφόσον μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους τρίτους αποτελεί γεγονός, που χρειάζεται διερεύνηση και αντιμετώπιση. Μια κακοσμία του στόματος διερευνάται από τον οδοντίατρο, το στοματολόγο, τον ωτορινολαρυγγολόγο, οι οποίοι μπορεί να χρειαστεί να συνεργαστούν και με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων, όπως ο γαστρεντερολόγος, παθολόγος, πνευμονολόγος, διαβητολόγος, νεφρολόγος κλπ., προκειμένου να τεθεί η ακριβής διάγνωση και ο εντοπισμός των αιτίων της. Η συνεργασία αυτή είναι επιβεβλημένη διότι, αν αποκλειστούν τα καθαρώς στοματικά αίτια (τερηδονισμένοι οδόντες, ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, κλπ., παθήσεις του βλεννογόνου του στόματος, κλπ), τότε πρέπει να ερευνηθούν προσεκτικά ο στοματοφάρυγγας, ο ρινοφάρυγγας, το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα με τις παραρρίνιες κοιλότητες, το κατώτερο αναπνευστικό και το γαστρεντερικό σύστημα και η γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Πρέπει να λέγεται σε κάποιον ότι μυρίζει άσχημα το στόμα του;

Όσοι τολμήσουν να πληροφορήσουν κάποιον ότι μυρίζει άσχημα το στόμα του ή αναπνοή του, κινδυνεύουν να γίνουν αντιπαθείς. Το να πεις σε κάποιον ότι μυρίζει άσχημα το στόμα του είναι ψυχοτραυματικό και γιαυτό ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να το πληροφορηθεί κανείς είναι να το μάθει από το γιατρό του. Βεβαίως οι ασφαλέστεροι πληροφοριοδότες είναι οι γονείς, ο σύζυγος ή η σύζυγος ή οι στενοί σύντροφοι και συνεργάτες. Οι μητέρες αντιλαμβάνονται οποιαδήποτε αλλαγή των οσμών του παιδιού τους. Όλες οι δύσοσμες εκπνοές από τη μύτη σε παιδιά που αναφέρονται στους ΩΡΛ, κατά κανόνα υποκρύπτουν κάποιο ξένο σώμα που έχει βάλει το παιδί στη ρινική του κοιλότητα και έχει αρχίσει να σήπεται ή να δημιουργεί μια οξεία λοίμωξη και φλεγμονή

Η κακοσμία του στόματος αποτελεί ένα μεγάλο παράγοντα αφαίρεσης αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης για πολλά άτομα, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Η χρόνια κακοσμία του στόματος και της δύσοσμης εκπνοής ορισμένων ατόμων αποτέλεσε πυροδοτικό μηχανισμό διάλυσης σχέσεων και γάμων. Συνεπώς οι ασθενείς με κακοσμία του στόματος πρέπει να αντιμετωπίζονται με εξαιρετική προσοχή, να τους αφιερώνει κανείς πολύ χρόνο, παίρνοντας προσεκτικότατο ιστορικό και να τους οδηγεί σε ασφαλή μόνιμη λύση του προβλήματος.

Η στοματικής αιτιολογίας κακοσμία προέρχεται από την ανεξέλεγκτη οδοντική πλάκα, την περιοδοντική νόσο, την ξηροστομία, τις κακές προσθετικές εργασίες και ιδιαιτέρως τη βακτηριδιακή υπερανάπτυξη στο οπίσθιο τριτημόριο της γλώσσας.

Η ράχη της γλώσσας, εξαιτίας των θηλών που είναι εγκατεστημένες, κυρίως στο οπίσθιο τριτημόριό της, διαμορφώνουν μια πολύ εκτεταμένη επιφάνεια, η οποία παγιδεύει νεκρωμένα επιθηλιακά κύτταρα, λευκοκύτταρα και κατάλοιπα τροφίμων.

Όλα αυτά εξασφαλίζουν το υπόστρωμα πάνω στο οποίο γίνεται η βακτηριδιακή διάσπαση και η παραγωγή των πτητικών θειούχων δύσοσμων ενώσεων.

Το βούρτσισμα της ράχης της γλώσσας με την οδοντόβουρτσα θα ήταν πολύ επωφελές, αν ήταν εφικτό το βούρτσισμα της οπίσθιας μοίρας της ράχης της γλώσσας. Οι περισσότεροι αποφεύγουν να βουρτσίζουν τη γλώσσα τους σε βάθος, διότι τους διεγείρεται το αντανακλαστικό του εμέτου.

Ο καθαρισμός της ράχης της γλώσσας είναι πραγματοποιήσιμος, όταν αρχίζει από τη μέση της ράχης της γλώσσας και συνεχίζεται προς τα έξω, αλλά αυτό δεν συνεισφέρει στον πλήρη καθαρισμό της. Παρά τούτο βρέθηκε ότι η καθημερινή απόξεση της γλώσσας επί 7 ημέρες έχει σημαντικό αποτέλεσμα στην απομάκρυνση των βακτηριδίων Mutans streptococci και Lactobacili , καθώς και στην ελάττωση της κακοσμίας του στόματος.

Παθολογικές καταστάσεις του ανώτερου αναπνευστικού, που συνοδεύονται από κακοσμία

Μια χρόνια ρινοκολπίτιδα επηρεάζει τη δυνατότητα της φυσιολογικής λειτουργίας του κροσσωτού επιθηλίου που καλύπτει τις ρινικές και παραρρίνιες κοιλότητες. Αυτή η δυσλειτουργία επηρεάζει την καθαριστική ιδιότητα των κροσσών, πράγμα που επιτρέπει τη στάση και λίμναση των εκκρίσεων, τον υπερπολλαπλασιασμό των παθογόνων βακτηριδίων. Η χρόνια λίμναση των εκκρίσεων στους παραρρίνιους κόλπους και ο χρόνιος οπισθορρινικός κατάρρους δύσοσμων εκκρίσεων προκαλεί την αναπαραγωγή δύσοσμης απόπνοιας κυρίως από τη μύτη αλλά και από το στόμα.

Το μπούκωμα της μύτης που συνοδεύει μια ρινοκολπίτιδα και η στοματική αναπνοή του αρρώστου με τη συνοδό ξηροστομία ευνοούν την εκδήλωση κακοσμίας από το στόμα, ιδίως της πρωινές ώρες. Η πρωινή κακοσμία αυτού του τύπου διαφέρει από την φυσιολογική πρωινή κακοσμία που παρατηρείται στην πλειοψηφία των ανθρώπων. Η πρωινή κακοσμία του στόματος είναι καλοήθης και υποχωρεί μόλις πάρει κανείς πρωινό και πλύνει το στόμα του.

Συστηματικές καταστάσεις που συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος

Μερικές συστηματικές νόσοι συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος, η οποία στην ουσία είναι μια χαρακτηριστική για τη νόσο δυσοσμία του εκπνεόμενου αέρα. Η παρουσία μιας δύσοσμης εκπνοής που διαρκεί αρκετές ημέρες μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει κάποια παθολογοανατομική οντότητα σε κάποιο σημείο του κατώτερου αναπνευστικού, στο οποίο παράγονται δύσοσμα πτητικά αέρια.

Τα προϊόντα του μεταβολισμού που παράγονται σε ορισμένες συστηματικές παθήσεις είναι δύσοσμες πτητικές χημικές ενώσεις, οι οποίες αφού εισέλθουν στην κυκλοφορία εξέρχονται δια των πνευμόνων, προσδίδοντας στην εκπνοή του ασθενούς τη χαρακτηριστική για τη νόσο δύσοσμη απόπνοια.

Σε περιπτώσεις μιας βρογχικής ή πνευμονικής κακοήθειας ο ασθενής μπορεί να έχει έντονα δύσοσμη εκπνοή, την οποία αισθάνεται αμέσως ο εξεταστής. Αν κάτι τέτοιο γίνει αντιληπτό απαιτείται αμέσως ακτινογραφικός έλεγχος του θώρακος και λεπτομερής εξέταση από πνευμονολόγο.

Μερικές οσμές που εκπέμπονται με την εκπνοή από το στόμα ασθενών είναι παθογνωμονικές, όπως η “φρουτώδης” απόπνοια της διαβητικής κετοξέωσης, λόγω υπερπαραγωγής στο ήπαρ και συσσώρευσης κετονικών σωμάτων (ακετοξικό β-υδροξυβουτυρικό και ακετόνη) στο αίμα της συστηματικής κυκλοφορίας και της αποβολής τους δια των πνευμόνων.

Στην κίρρωση υπάρχει χαρακτηριστική απόπνοια μούχλας ή μπαγιατίλας (foetor hepaticus).

Oι υγιείς άνθρωποι δεν έχουν κακοσμία στόματος γαστρεντερικής αιτιολογίας, καθώς τα αέρια από την ανώτερη μοίρα του γαστρεντερικού σωλήνα δεν αναμειγνύονται με τον εκπνεόμενο αέρα. Ο εμετός , η ερυγές επιτρέπουν μεν την αποβολή οσμών, οι οποίες όμως αντικειμενικά δεν διαρκούν επί μακρόν.

Η κατακράτηση, η λίμναση και η σήψη άπεπτων ή τροφών, που μερικώς έχουν πεφθεί, όπως τούτο συμβαίνει, όταν υπάρχει οισοφαγοφαρυγγικό εκκόλπωμα συνοδεύεται από κακοσμία του στόματος.

Υπάρχει επιβεβαιωμένη σχέση της γαστροισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ) και της κακοσμίας του στόματος

Μια λοίμωξη, μια φλεγμονή ή μια κακοήθεια σε κάποια περιοχή του γαστρεντερικού σωλήνα ή των κατωτέρων αναπνευστικών οδών περιλαμβανομένου και στοματοφάρυγγα, των παρίσθμιων αμυγδαλών και της γλωσσικής αμυγδαλής μπορεί να συνοδεύεται από επίμονη δύσοσμη στοματική απόπνοια.

Οι εξελκώσεις στο φάρυγγα, η χρονία αμυγδαλίτιδα, οι τραυματικές εσχάρες μετά από αμυγδαλεκτομή η χρονία βρογχίτιδα, η πνευμονία, η βρογχεκτασία και η φυματίωση όλα έχουν αναφερθεί ότι συνοδεύονται από κακοσμία του στόματος ή δύσοσμη εκπνοή από το στόμα.

Αποκλεισμός της μη οργανικής αιτιολογίας ή ψυχογενούς κακοσμίας του στόματος

Η κακοσμία του στόματος μπορεί να είναι μια φανταστική κατάσταση ή να μεγαλοποιείται στη σκέψη μερικών ανθρώπων που δεν έχουν ψυχική ισορροπία η υγεία.

Η κατάθλιψη, το σωματοποιημένο άγχος το οργανικό εγκεφαλικό σύνδρομο, η επιληψία του κροταφικού λοβού και η σχιζοφρένεια έχουν συσχετιστεί με την ψυχογενή κακοσμία του στόματος.

Σε μερικές περιπτώσεις αναφέρεται και η στοματοκακοσμική φοβία, δηλαδή η παρουσία παθολογικού φόβου που αναφέρει κάποιος ότι πιθανόν μυρίζει άσχημα το στόμα του. Ακόμη και επί απουσίας ψυχικής νόσου, η παρουσία κακοσμίας του στόματος σε κάποια άτομα είναι φανταστική.

Αντιμετώπιση της κακοσμίας του στόματος

Η αναζήτηση οδοντιατρικών προβλημάτων, περιοδοντικής νόσου, προσφάτων στοματικών ή ΩΡΛ επεμβάσεων, η ρινοκολπίτιδα, ρινοφαρυγγίτιδα, χρονία αμυγδαλίτιδα, οπισθορρινικός κατάρρους, αν υπάρχουν μπορεί να αποκαλύψουν το αίτιο της κακοσμίας του στόματος.

Η κακοσμία του στόματος με κλειστά τα ρουθούνια του ασθενούς είναι στοματικής, στοματοφαρυγγικής ή βρογχοπνευμονικής προέλευσης και γίνεται αντιληπτή από τον εξεταστή, ο οποίος βεβαίως βρίσκεται πλησίον του στόματος του ασθενούς σε απόσταση αναπνοής.

Στη συνέχεια κλείνει ο ασθενής το στόμα του και εκπνέει από τη μύτη. Αν γίνει αντιληπτή η δυσοσμία του εκπνεόμενου αέρα η αιτία της εντοπίζεται στις ρινικές κοιλότητες ή μία από τις δυο ρινικές κοιλότητες, κάποιον από τους παραρρινίους κόλπους ή το ρινοφάρυγγα ή τους πνεύμονες.

Αν είναι δύσοσμος ο εκπνεόμενος αέρας από τη μύτη και το στόμα πρέπει οπωσδήποτε να αποκλείεται κάποιο παθολογικό πρόβλημα στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα (βρόγχοι, πνεύμονες) και να αποκλείεται η συστηματική αιτιολογία και η χρονία ή λανθάνουσα ρινοφαρυγγίτιδα.

Δοκιμάστε τους παρακάτω φυσικούς τρόπους πρόληψης ή περιορισμού της κακοσμίας του στόματος:

• Βουρτσίζετε και τη γλώσσα σας. Η γλώσσα (ιδιαίτερα η ρίζα της) αποτελεί ιδανικό μέρος για την ανάπτυξη βακτηριδίων. Επομένως, όταν πλένετε τα δόντια σας, καλό θα ήταν να βουρτσίζετε και τη γλώσσα κινώντας την οδοντόβουρτσα απαλά προς τα πίσω.
• Φροντίζετε το στόμα σας να είναι πάντα ενυδατωμένο. Η ξηρή στοματική κοιλότητα αποτελεί αιτία δυσάρεστης αναπνοής. Καταναλώνετε πολλά φρούτα και λαχανικά και πίνετε πολύ νερό.
• Αναζωογονήστε το στόμα σας. Χρησιμοποιήστε ένα στοματικό καθαριστικό με βότανα, όπως το τσάι με μέντα ή το κάρδαμο (μασήστε χωρίς να καταπιείτε). Μασήστε λίγο μαϊντανό που εξουδετερώνει τις δυσάρεστες οσμές από τις άλλες τροφές.
• προσοχή στο τι τρώμε. Ένα στόμα με άσχημη οσμή, γίνεται ακόμη πιο…κάκοσμο, όταν τρώμε τροφές όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι, το κουνουπίδι, κ.α. Πρέπει να εντάξουμε περισσότερες τροφές με υδατάνθρακες, περισσότερα λαχανικά, και φρούτα και να πίνουμε τσάι. Ειδικά το τσάι με τις πολυφαινόλες που περιέχει εμποδίζει την ανάπτυξη των βακτηρίων που ευθύνονται για την κακοσμία
• Οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη είναι μια λύση αλλά δεν λύνει το πρόβλημα.
• Κόψτε το κάπνισμα ή ελαττώστε το τσιγάρο. Επίσης και το αλκοόλ δεν βοηθά.
• Παλιά πιπίλιζαν μπαχαρικό γαρίφαλο που βοηθούσε στην όμορφη αναπνοή.
• Θα πρέπει να πλένετε τα δόντια μετά από κάθε γεύμα και να χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα καθημερινά.

Καλό είναι πάντως να μάθετε την αιτία της κακοσμίας πηγαίνοντας στον γιατρό….. 

ΠΗΓΗ