Κουτσούκης: Διευρυμένο ωράριο φαρμακείων – Προσωπική άποψη

Την προσωπική του άποψη για το διευρυμένο ωράριο των φαρμακείων εξέφρασε από τον προσωπικό του λογαριασμό σε μέσω κοινωνικής δικτύωσης ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Λάρισας και αναπληρωτής Γραμματέας ΠΦΣ  Θάνος Κουτσούκης.

     Επειδή πολλοί είναι οι φίλοι και γνωστοί φαρμακοποιοί που με ρωτούν την άποψη μου για το διευρυμένο ωράριο και κατά κάποιο τρόπο οφείλω να δώσω μια προσωπική απάντηση, μια και καλή, ώστε να ξεκαθαριστούν τα πράγματα, θα φροντίσω όσο πιο σύντομα γίνεται, να αναλύσω την άποψή μου περί κατάργησης αυτού του διασπαστικού και επικίνδυνου για τον κλάδο μας, νόμου. Η άποψη αυτή δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ παρά μόνο αν κάποτε υποφέρω από τη νόσο alzheimer ή από κάτι ανάλογο.

     Το όραμα μας, σαν κλάδος και σαν κοινωνία, για το φαρμακείο του μέλλοντος δεν θα έπρεπε να συγχέεται με μια ψευδεπίγραφη επιχειρηματική ανάπτυξη που περιλαμβάνει εκπτωτικά κουπόνια, φαρμακεία σε εμπορικά κέντρα και υπαλλήλους να φωνάζουν τις προσφορές έξω απ’ τον πάγκο δειγματίζοντας προϊόντα. Το φαρμακείο έχει έναν πολύ συγκεκριμένο ρόλο να παίξει, όπως άλλωστε συμβαίνει όλα αυτά τα χρόνια. Δεν κερδήθηκε αυτός ο ρόλος τώρα. Έτσι ξεκίνησε ιστορικά το φαρμακείο και έτσι έχει αναγνωριστεί με νόμο από το Ελληνικό Κράτος εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Τώρα πρέπει αυτός ο ρόλος να διασφαλιστεί. Όσο τετριμμένο κι αν ακούγεται, ο ρόλος του απέναντι στον πολίτη έγκειται στην παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που με το πέρασμα του χρόνου και την γενικότερη εξέλιξη, εξελίσσεται κι αυτός. Δεν πρέπει, όμως, επουδενί, να υπάρξει μετάλλαξη σε κάτι άλλο. Γιατί τότε δεν θα μιλάμε πλέον για φαρμακεία, αλλά για εμπορικά καταστήματα. Σε καμία περίπτωση δεν θέλω εδώ να υποβαθμίσω τα εμπορικά καταστήματα, τα οποία και απαραίτητα είναι και επιτελούν το δικό τους ρόλο. Ούτε να απαρνηθώ τον εμπορικό χαρακτήρα του επαγγέλματός μας. Τα φαρμακεία, όμως, οφείλουν ευδιακρίτως να αναδεικνύουν κυρίως τον επιστημονικό τους ρόλο και όχι τον εμπορικό, διότι ο επιστημονικός τους ρόλος είναι αυτός που τα έχει ξεχωρίσει στη συνείδηση των πολιτών και που έχει ανάγει σε αναγνωρισμένο και ισχυρό brand name το όνομα φαρμακείο. Η διασφάλιση της ποιότητας, η τεκμηριωμένη συμβουλή, η ζεστασιά με την οποία αντιμετωπίζονται οι άνθρωποι που μπαίνουν σ’ ένα φαρμακείο είναι που κάνουν τη διαφορά και καθιστούν στα μάτια των πολιτών πολύτιμο αυτό το χώρο. Δεν είναι ούτε το “ξεβράκωμα” στις τιμές των καλλυντικών, ούτε τα πολύχρωμα ράφια και οι λεζάντες. Δεν είναι επίσης η δουλική εξυπηρέτηση σε παράλογες απαιτήσεις, αλλά η εμπιστοσύνη και η εμπιστευτικότητα που αποτελούν διαχρονικά κριτήρια για την επιλογή των πολιτών.

     Πρωτοστάτες στη διεύρυνση του ωραρίου τους σε κάθε πόλη υπήρξαν φαρμακοποιοί που κατά κανόνα θεωρούν πιο σημαντική την επιχειρηματική υπόσταση του φαρμακείου από την επιστημονική του υπόσταση. Διότι εκμεταλλεύονται το μνημονιακό νόμο και ανοίγουν σε ώρες της ημέρας που ο Σύλλογος έχει ορίσει μόνο εφημερεύοντα φαρμακεία, τα οποία είναι επαρκέστατα, ώστε να εξυπηρετήσουν τους πολίτες στις πραγματικές τους ανάγκες, που αφορούν το φάρμακο και προϊόντα αυτοφροντίδας. Πέραν του ανήθικου, της ενέργειας αυτής, απέναντι σε συναδέλφους, που στην εποχή μας μικρή αξία έχει τελικά, θα ήθελα κυρίως να τονίσω την υποβάθμιση του brand name φαρμακείο στα μάτια των πολιτών, στους οποίους περνιέται το μήνυμα ότι ένα σύγχρονο φαρμακείο είναι αυτό που είναι συνεχώς ανοιχτά, που έχει χαμηλές τιμές στα καλλυντικά και που διαθέτει όμορφο χώρο και ακόμη πιο όμορφο προσωπικό. Η αίσθηση αυτή δημιουργείται κυρίως στη νέα γενιά καταναλωτών του φαρμακείου, διότι οι πιο κατασταλαγμένοι στη ζωή τους άνθρωποι και οι πιο έμπειροι, επιλέγουν με κριτήρια σαν αυτά που προανέφερα παραπάνω.

    Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι οι φαρμακοποιοί – ιδιοκτήτες φαρμακείου που εκμεταλλεύονται τη γενικότερη ελαστική νομοθεσία, η οποία παρεμπιπτόντως δεν αφορά μόνο το ωράριο, επιθυμούν παρόλα αυτά, αν και επιχειρηματίες όπως δηλώνουν, να εκπροσωπούνται άξια από το Σύλλογό τους σε όλα τα υπόλοιπα θέματα, με σκοπό την διατήρηση των κεκτημένων ενός κλάδου, τον οποίο οι ίδιοι υπονομεύουν. Επιθυμούν, μάλιστα την ανάδειξη και διαφήμιση του brand name φαρμακείου μέσα από συλλογικές και κλαδικές ενέργειες, με στόχο την αύξηση των πωλήσεών τους. Ειλικρινά απορώ με τον κόσμο ο οποίος εμπιστεύεται ένα φαρμακείο αυτής της λογικής. Πιθανότατα από ένστικτο οι περισσότεροι δεν το εμπιστεύονται, παρά μόνο επιλέγουν να προμηθευτούν από εκεί συγκεκριμένα σκευάσματα, λόγω μιας προσφοράς ή λόγω της ψυχολογίας της στιγμής, αλλά πολλές φορές παρασύρονται και σπαταλάνε χρήματα σε ανούσιες αγορές. Φυσικά να ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι καθόλου ενάντια στην υγιή ανάπτυξη και στην λελογισμένη αναζήτηση επιπλέον κερδοφορίας, όταν, όμως αυτή δεν αποτελεί πρωταρχικό και μοναδικό, πολλές φορές, στόχο. Από την μικρή εμπειρία μου στη θέση του Προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Λάρισας έχω να καταθέσω ότι, αν και συνήθως απέχουν από τα κοινά οι “επιχειρηματίες” συνάδελφοι, θυμούνται πολύ πιο εύκολα από το μέσο όρο να απευθυνθούν στο Σύλλογο, για να τους προστατέψει ή να τους κατευθύνει όταν κάτι τους αφορά προσωπικά, πράγμα που δεν το θεωρώ από τη μια κακό, διότι αυτός είναι ό ρόλος του Συλλόγου, αλλά σαφέστατα το θεωρώ οξύμωρο.

     Οι επιχειρήσεις της αγοράς, τις οποίες εύκολα κάποιοι επικαλούνται όταν θέλουν να υπεραμυνθούν τέτοιων πολιτικών, δεν έχουν αντίστοιχα κλαδικά όργανα και μάλιστα με τέτοια θεσμική αναγνώριση και αξία. Τα υπερκαταστήματα καλλυντικών μπορούν και εκπροσωπούνται μόνα τους και ανεξάρτητα από έναν κλάδο, όπως είναι ο κλάδος των φαρμακοποιών, με την αποδοχή και την αναγνώριση που αυτός έχει στα μάτια των πολιτών και της Πολιτείας.

     Στα φαρμακεία μας, αν υπάρχει η δυνατότητα, οφείλουμε να επενδύσουμε στην βελτίωση των παρεχόμενων προς τον πολίτη υπηρεσιών γιατί αυτό θεωρώ πως θα μας εξασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον. Ακόμη και με κρατικές επιχορηγήσεις το επόμενο διάστημα θα έπρεπε αυτό ακριβώς να εξασφαλιστεί, ώστε να μπορούν καλύτερα να ανταποκρίνονται στο ρόλο που ζητάει από αυτά, επί της ουσίας, η κοινωνία. Δεν χρειάζεται να έχουμε στόχο το πως θα μοιάσουμε στα καλλυντικάδικα που αποτελεί για εμάς δευτερεύοντα ρόλο, στον οποίο ρόλο ανταποκρινόμαστε, επίσης, με επιστημονική υπευθυνότητα και σύνεση. Οφείλουμε, βέβαια, να λειτουργούμε σ’ έναν αξιοπρεπή, καθαρό χώρο, με το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό και τα κατάλληλα μέσα και προϊόντα με στόχο την εξασφάλιση της υψηλής ποιότητας, τόσο αυτών των προϊόντων που χορηγούμε προς τον πολίτη, όσο και των παρεχόμενων υπηρεσιών. Υπάρχουν φαρμακεία παντού στην Ελλάδα που έχουν ήδη δείξει το δρόμο και που χωρίς να παραβιάζουν ποτέ το ωράριο και χωρίς να δηλώνουν διεύρυνση, αποτελούν πρότυπα και οι πολιτες τα εμπιστεύονται περισσότερο. Κάποιοι άλλοι, ίσως, ποτέ δεν θα καταλάβουν τη διαφορά, όσες φορές κι αν ακούσουν ορισμένες αλήθειες.

     Όλοι οι φαρμακοποιοί που ακολουθούν διευρυμένο ωράριο δεν είναι απαραιτήτως “κακοί” συνάδελφοι. Η μεγάλη πλειοψηφία εξ’ αυτών, όσο κι αν ακούγεται μελοδραματικό, απλά αναγκάζεται να το ακολουθήσει, ειδικά στις μεγαλουπόλεις, υποκύπτοντας στις επιταγές της αγοράς, που λειτουργεί στην περίπτωση αυτή με τη μέθοδο του ντόμινο. Οι περισσότεροι, λοιπόν, υποφέρουν ακολουθώντας ένα απάνθρωπο ωράριο, παγιδευμένοι εντός ενός καταστήματος και καταστρεφόμενοι μέρα με τη μέρα στην προσωπική και οικογενειακή τους ζωή. Επίσης, τους δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι έτσι θα επιβιώσουν, ενώ στην πραγματικότητα με τον τρόπο αυτό απεμπολούν δίκαιες διεκδικήσεις έναντι της Πολιτείας, επειδή δεν υπολογίζουν την πραγματική μείωση του εισοδήματος λόγω των περισσότερων συνολικά ωρών εργασίας. Δηλαδή απλά βγάζουν λιγότερα χρήματα ανά ώρα εργασίας, για να μην αναφέρω και την αύξηση όλων των λειτουργικών εξόδων που προκύπτει.

     Πρέπει να τονιστεί εδώ ότι ο νόμος για το διευρυμένο ωράριο που ψηφίστηκε την περίοδο των μνημονίων, καταργεί στην πράξη μια δίκαιη κατάκτηση των εργαζομένων, η οποία έχει επιτευχθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Καταργεί στην πράξη το πενθήμερο –  40ωρο που σημαίνει 8ωρη εργασία τις καθημερινές. Για να ακολουθήσει ένας φαρμακοποιός του πάγκου διευρυμένο ωράριο, πέραν του Συλλογικού, θα πρέπει είτε να εργαστεί παραπάνω από το 40ωρο μέσα στην εβδομάδα, είτε να προσλάβει κάποιον άλλο στη θέση του για να τον αντικαταστήσει. Παρενθετικά εδώ αναφέρω ότι δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε ποτέ φαρμακείο που να λειτουργεί 40 ώρες την εβδομάδα μόνο, πολύ πριν την εποχή των μνημονίων, μιας και τα φαρμακεία πολύ συχνά λειτουργούν σε εφημερίες και διανυκτερεύσεις και καλύπτουν τον πληθυσμό, χωρίς επιπλέον αμοιβή, κάθε ώρα της ημέρας και της νύχτας, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε μικρή και μεγάλη πόλη αυτής της χώρας. Μέχρι εδώ όλα καλά μιας και δεν μας ενδιαφέρει καθόλου σαν κοινωνία να υπερασπιστούμε τον συνάνθρωπο μας. Αλλά υπάρχει και συνέχεια. Στις περιπτώσεις, λοιπόν, αυτές που φαρμακεία έχουν προσλάβει διαφορετικές βάρδιες εργαζομένων, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις και ταυτόχρονα να είναι νόμιμοι, χάνεται και πάλι ο πρωταρχικός χαρακτήρας του φαρμακείου, το οποίο μετατρέπεται σε απρόσωπη επιχείρηση. Ο πολίτης, όμως, έχει μάθει να εμπιστεύεται το φαρμακοποιό του και έχει δεθεί συναισθηματικά αλλά και πρακτικά με συγκεκριμένους ανθρώπους που εργάζονται στο φαρμακείο της επιλογής του. Δεν δένεται με το φαρμακείο σαν κατάστημα. Ο πολίτης, που έχει ανάγκη να επισκεφτεί ένα φαρμακείο για να βρει λύση στο πρόβλημά του και όχι για να κάνει τα ψώνια του, θα επιλέξει ένα φαρμακείο που πληροί τις προδιαγραφές που προανέφερα σε προηγούμενη παράγραφο. Επίσης, ο πολίτης αξίζει να λαμβάνει υπηρεσίες από το προσωπικό του φαρμακείου, το οποίο εργάζεται σε φυσιολογικά ωράρια και άρα όταν εργάζεται έχει διάθεση και βρίσκεται σε πλήρη εγρήγορση, για να ανταποκριθεί στον ιδιαίτερο ρόλο του.

     Άρα, λοιπόν, πέρα από την καταστρατήγηση του 8ωρου και πέρα από την υποβάθμιση του θεσμού των εφημεριών και διανυκτερεύσεων, τον οποίο σέβονται όλα τα φαρμακεία, αν και πλέον βρίσκονται σε πολύ δύσκολη θέση για να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται, το διευρυμένο ωράριο υποσκάπτει αυτό καθαυτό τον πρωταρχικό χαρακτήρα του φαρμακείου με την μορφή που το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και που αυτή τη μορφή έχει αγκαλιάσει όλα αυτά τα χρόνια η ελληνική κοινωνία.

     Άλλωστε αυτός ήταν ο σκοπός των εμπνευστών του κατάπτυστου νόμου. Όχι, δεν ενδιαφέρθηκαν ούτε στο ελάχιστο για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών ή για την υπερδιαφημιζόμενη ανάπτυξη. Ξεκάθαρα και με σχέδιο προσπαθούν με την εφαρμογή τέτοιων πολιτικών να διαλύσουν τον κλάδο μας, ώστε στη συνέχεια να τον παραδώσουν βορά στους πραγματικούς μεγαλοεπιχειρηματίες που καραδοκούν. Η τακτική άλλωστε αυτή είναι γνωστή και δεν χρειάστηκε να ξοδευτούν τόνοι φαιάς ουσίας από τους ιθύνοντες όταν ακολουθήθηκε και στον κλάδο μας. Όταν αυτό το καταλάβουν και όσοι από τους ημετέρους κοιτάζουν μόνο το μαγαζούλι τους, πιθανότατα θα είναι αργά.

     Η απάντηση στην “ανησυχία” πολιτικής και δικαστικής εξουσίας για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, αποτελεί αυτός ο ίδιος ο θεσμός εφημεριών και διανυκτερεύσεων. Ανήκει στις πρωταρχικές αρμοδιότητες των Φαρμακευτικών Συλλόγων η εξασφάλιση της προσβασιμότητας στο φάρμακο όλων των πολιτών κάθε ώρα της ημέρας και της νύχτας. Αυτός είναι ο ρόλος τους και θα έπρεπε σε μια κοινωνία δικαίου αυτός ο ρόλος να ελέγχεται, τόσο από την Πολιτεία, όσο και από τους πολίτες, με σκοπό να εγκαλούνται στο να δώσουν εξηγήσεις οι Φαρμακευτικοί Σύλλογοι, αν δεν εφαρμόζεται σωστά ο νόμος. Οι φαρμακευτικοί Σύλλογοι, άλλωστε, αποτελούν Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, υπεύθυνα γενικότερα για την τήρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας και ελέγχονται απευθείας από το Υπουργείο Υγείας στο οποίο ανήκουν διοικητικά.

     Τα τελευταία χρόνια οι εφημερίες και διανυκτερεύσεις βρίσκονται πλέον σε κίνδυνο όταν χιλιάδες είναι οι συνάδελφοι φαρμακοποιοί οι οποίοι ζητούν ανά την επικράτεια απαλλαγές. Είναι δυνατόν να μην το βλέπει αυτο η πολιτικη ηγεσία; Είναι δυνατόν να ρισκάρει τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων φαρμακείων, των φαρμακείων αυτών που κρατάνε ζωντανό το θεσμό εφημεριών και διανυκτερεύσεων για να κάνει το χατήρι σε λίγους στα κέντρα των μεγαλουπόλεων που εξυπηρετούν επί της ουσίας μια μανία υπερκαταναλωτισμού μικρής μερίδας κακομαθημένων πολιτών; Αυτή τη στιγμή που η Ελληνική Κυβέρνηση απευθύνεται στον κλάδο των φαρμακοποιών ζητώντας του να συμβάλλει στην προώθηση των εμβολίων έναντι του κορωνοϊού, ενημερώνοντας τους πολίτες, η ίδια κυβέρνηση που απευθύνθηκε στα φαρμακεία για να χορηγούν αυτά χωρίς αμοιβή τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους προκειμένου να μην υπάρχουν οι ουρές της ντροπής στα κρατικά φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, που κι ας μην το παραδέχεται πολλές φορές, γνωρίζει καλά πως τα φαρμακεία επιτελούν σημαντικό λειτούργημα διαχρονικά αποτρέποντας, με τη στάση τους απέναντι στους πολίτες χιλιάδες, εισαγωγές στα Νοσοκομεία και εξοικονομώντας εκατομμύρια από το ασφαλιστικό σύστημα, απευθύνεται σ’ ένα κλάδο επιχειρηματιών ή στο κάθε μικρομεσαίο φαρμακείο αυτής της χώρας? Δεν γίνεται να τα θέλουμε όλα σ’ αυτή τη ζωή κι ας επιλέξουμε κάποτε ποιον δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε.

     Κλείνοντας θέλω να αποσαφηνιστεί ότι δεν τρέφω αυταπάτες για μια εύκολη λύση στο ζήτημα αυτό. Γνωρίζω πολύ καλά ποιες είναι γενικότερα οι προθέσεις του κλάδου, αλλά και ποια ακριβώς είναι αυτή τη στιγμή η αγωνιστική του διάθεση. Αντιλαμβάνομαι ότι όσον αφορά την πολιτική ηγεσία, οι προθέσεις όλων δεν μπορεί να είναι θετικές, διότι πολύ απλά ορισμένοι πιθανά σκέφτονται εξ ονόματος συγκεκριμένων συμφερόντων ή απλώς επεξεργάζονται επιδερμικά τα θέματα. Γνωρίζω, επίσης, ότι την περίοδο που ψηφίστηκαν οι νόμοι αυτοί, στους οποίους περιλαμβάνεται και η άλωση εν μέρει του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, ήταν τέτοια, που δεν επέτρεψε την άμεση αφύπνισή μας, όπως θα έπρεπε, αφού με έντεχνο τρόπο οι τότε κυβερνώντες και οι εξωτερικοί δανειστές, είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν συνθήκες ασφυκτικής πίεσης για ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Είμαι όμως, βέβαιος, ότι αυτή η λύση αν δεν έρθει, τότε ποτέ δεν θα καταφέρουμε να διεκδικήσουμε απόλυτα το ρόλο μας στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, όπως τον ονειρευόμαστε και όπως αξίζει στην ελληνική κοινωνία. Ως τότε, σε κάποιους ρομαντικούς, ίσως, ας τους επιτραπεί να οραματίζονται με βάση αρχές και αξίες. Άλλωστε ο κόσμος δεν άλλαξε ποτέ από όσους εύκολα συμβιβάζονται.