Κρίσεις Πανικού: Τι είναι; Πώς αντιμετωπίζονται;
Τι εννοούμε όταν λέμε «κρίσεις πανικού» – Ορισμός
Οι κρίσεις πανικού ή αλλιώς προσβολές πανικού ταλαιπωρούν αρκετούς συνανθρώπους μας σήμερα και λόγω των έντονων συμπτωμάτων τους, τρομάζουν. Χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι ναι μεν έχουμε έναν ορισμό, αλλά, όπως και πολλά άλλα κομμάτια της ψυχικής υγείας, είναι περισσότερο βοηθητικό να αντιμετωπίσουμε κάθε περίπτωση ως ξεχωριστή. Όταν λοιπόν μιλάμε για μια κρίση πανικού, αναφερόμαστε ουσιαστικά σε ένα ξέσπασμα, που συνοδεύεται από έντονο φόβο και γενικευμένη δυσφορία. Συνήθως διαρκεί κάποια λεπτά και αρκετοί αναφέρουν ένα έντονο αίσθημα κούρασης μετά το πέρας αυτής.
Τα επεισόδια αυτών των προσβολών πανικού μπορεί να είναι μέρος κάποιας αγχώδους διαταραχής ή άλλης ψυχικής διαταραχής, αλλά μπορεί και να συνδυαστούν με ορισμένες σωματικές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα καρδιολογικά προβλήματα. Γι’ αυτό και τονίζω ότι κάθε περίπτωση είναι μοναδική.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Αυτό που τρομάζει περισσότερο στις κρίσεις πανικού είναι τα έντονα σωματικά συμπτώματα που πολλές φορές οδηγούν το άτομο, προληπτικά, στο νοσοκομείο, ειδικά την πρώτη φορά.
Τέτοια είναι οι αυξημένοι καρδιακοί χτύποι, το τρέμουλο, η εφίδρωση, στομαχικές ενοχλήσεις, το αίσθημα πνιγμού, το λαχάνιασμα, η ζάλη, η τάση για λιποθυμία και άλλα, ανάλογα με το άτομο. Λόγω αυτών των έντονων συμπτωμάτων μπορεί κανείς να νιώσει ότι «τρελαίνεται» ή ότι πρόκειται να πάθει κάτι ή να πεθάνει. Μετά τις πρώτες προσβολές πανικού, εμφανίζεται συχνά έντονη ανησυχία για το αν θα ξαναέρθει αυτή η δυσάρεστη κατάσταση και αρκετοί σχεδιάζουν τις κινήσεις και τις συμπεριφορές της καθημερινότητας τους με στόχο να είναι ασφαλής σε περίπτωση που συμβεί ξανά μια κρίση.
Αίτια που τις δημιουργούν;
Στην ψυχική υγεία οι αιτίες δεν μπορούν να προσδιοριστούν ή να κατηγοριοποιηθούν απόλυτα. Όπως ανέφερα εξ’ αρχής κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Αν μπορούσα να δώσω μια εικόνα, θα έλεγα ότι σε ένα βαθύτερο επίπεδο, το άτομο βιώνει για χρόνια σοβαρές εσωτερικές συγκρούσεις. Κομμάτια του αυθεντικού του εαυτού έχουν απωθηθεί, ώστε να είναι αποδεκτό από το περιβάλλον στο οποίο ανήκει. Αυτό είναι μια γενική περιγραφή που μπορεί να υπάρξει πίσω από αρκετά προβλήματα ψυχικής υγείας. Η εμφάνιση των κρίσεων πανικού, ως «ένδειξη» αυτών των βαθύτερων εσωτερικών συνθηκών, έχει συχνά ως εκλυτικούς παράγοντες γεγονότα, όπως μια απώλεια, ένα διαζύγιο, μια απότομη αλλαγή συνθηκών ζωής.
Πώς αντιμετωπίζονται επι τόπου, τι μπορεί να κάνει ο ασθενής για να ανακουφιστεί, πώς μπορούν να τον βοηθήσουν οι γύρω του.
Εάν είναι η πρώτη φορά που το άτομο και ο περίγυρος έρχονται αντιμέτωποι με μια κρίση πανικού, σημαίνει ότι δε γνωρίζουν αν είναι κρίση πανικού, οπότε, όπως γίνεται τις περισσότερες φορές, απευθυνόμαστε στο νοσοκομείο ή σε κάποιο γιατρό, ώστε να αποκλειστεί κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας. Αφού υπάρξει μια πρώτη διάγνωση, χρειάζεται να ενημερωθεί σωστά ο άμεσα ενδιαφερόμενος και οι οικείοι του από ψυχολόγο ή ψυχίατρο για το τι ακριβώς είναι αυτό που βιώνει, αλλά και πώς μπορεί να το αντιμετωπίσει. Σε ότι αφορά τον άνθρωπο που υποφέρει από κάτι τέτοιο, το τι θα κάνει εκείνη τη στιγμή καλό θα ήταν να το συζητήσει με τον ψυχολόγο που θα χρειαστεί να τον υποστηρίξει. Οποιαδήποτε γενική «συμβουλή» μέσω διαδικτύου δεν είναι ιδιαίτερα βοηθητική στο συγκεκριμένο θέμα. Για όσους βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν άνθρωπο που βιώνει ξαφνικά μια τέτοια κρίση, ίσως η καλύτερη φράση που θα μπορούσαν να πουν είναι «είμαι δίπλα σου, πες μου τι θέλεις να κάνω για να σε βοηθήσω». Οπωσδήποτε πάντως καλό είναι να αποφεύγονται φράσεις όπως «έλα μην κάνεις έτσι, όλα στο μυαλό σου είναι, δεν έχεις τίποτα…»!
Πότε είναι απαραίτητη η επίσκεψη στον ειδικό; Ποιες θεραπείες υπάρχουν;
Η επίσκεψη στον ειδικό είναι πάντα απαραίτητη. Αφού γίνουν όλες οι απαραίτητες εξετάσεις και ληφθεί ένα πλήρες ιστορικό, ώστε να κατανοήσουμε το πλαίσιο στο οποίο συμβαίνουν οι κρίσεις πανικού, τότε ακολουθούμε το δρόμο της ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης. Φυσικά, σε αρκετές περιπτώσεις θα χρειαστεί και η φαρμακευτική υποστήριξη, ωστόσο αυτή θα πρέπει πάντα, και το τονίζω, να παρέχεται αποκλειστικά και μόνο από ψυχίατρο.
Πρακτικές συμβουλές αποφυγής και αντιμετώπισης.
Η σωστή χρήση της αναπνοής, η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η επικέντρωση στο παρόν μέσω της ενσυνειδητότητας είναι οι καλύτερες πρακτικές, ωστόσο χρειάζεται να εκπαιδευτεί το άτομο σε αυτές από τον ψυχολόγο.
Ποια η διαφορά από τις κρίσεις άγχους;
Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές μοιάζουν οι δύο καταστάσεις. Οι κρίσεις άγχους συχνά ακολουθούν ένα γεγονός, είναι πιο ήπιες, η εξέλιξη τους είναι σταδιακή και όχι τόσο απότομη όσο των κρίσεων πανικού και δεν είναι απαραίτητο να σχετίζονται με κάποια διαταραχή.
Υπάρχουν (επικίνδυνες) επιπλοκές από τις κρίσεις πανικού;
Θα σας απαντήσω έχοντας ως δεδομένο ότι έχουμε αποκλείσει οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα υγείας. Η σοβαρότερη επιπλοκή είναι η μακροχρόνια ψυχική και πρακτική ταλαιπωρία, αν το άτομο αποφασίσει να «παραβλέψει» ή να παλέψει μόνο του αυτό που συμβαίνει ή να συμβιβαστεί μόνο με τη φαρμακευτική αγωγή. Έχοντας ταλαιπωρηθεί προσωπικά από κρίσεις πανικού στην εφηβεία και κατανοώντας τη μοναξιά που συνοδεύει τις κρίσεις αυτές, η ψυχοθεραπευτική συνθήκη, υποστήριξη και σχέση με τον ψυχολόγο είναι ίσως το πιο φωτεινό μονοπάτι προς την αυτογνωσία και την κατανόηση πλευρών του εαυτού μας μέσα από αυτή την κατάσταση.
