Παγκόσμια ημέρα κατά των Εγκεφαλικών Όγκων

Η 8^η Ιουνίου κάθε έτος είναι αφιερωμένη στους πάσχοντες ασθενείς  από εγκεφαλικούς όγκους (World Brain Tumor Day), και ξεκίνησε με πρωτοβουλία μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης από τη Γερμανία  πριν 22 χρόνια (2000). Σημαντικός, ωστόσο, στόχος αυτής της ημέρας είναι να τιμήσει, όχι μόνο τους ανθρώπους που νόσησαν και αγωνίστηκαν, αλλά και τις οικογένειες τους, που στάθηκαν δίπλα τους σε όλο τη διάρκεια του αγώνα τους.

Πώς δημιουργείται ένας όγκος στον εγκέφαλο;

Ένας όγκος εγκεφάλου παρουσιάζεται όταν, για κάποιο λόγο, κύτταρα του Νευρικού συστήματος  πολλαπλασιάζονται ακανόνιστα και εν τέλει προχωρούν  στη δημιουργία μιας μάζας. Οι βλάβες αυτές δύναται να παρουσιαστούν είτε από τη μήνιγγα που περιβάλλει τον εγκέφαλο (μηνιγγίωμα), από τα ίδια τα εγκεφαλικά κύτταρα (γλοίωμα), αλλά μπορεί να είναι και από απομακρυσμένα όργανα του ανθρωπίνου σώματος (μεταστάσεις).

Συχνότητα εγκεφαλικών όγκων

Επιδημιολογικά στοιχεία αναφέρουν πως περίπου 7-8 στους 100.000 ανθρώπους του γενικού πληθυσμού θα παρουσιάσουν κάποιο εγκεφαλικό όγκο, ωστόσο οι κακοήθεις βλάβες αγγίζουν περίπου το 2-3%.

Αιτιολογία δημιουργίας εγκεφαλικών όγκων

Πρόσφατες επιστημονικές μελέτες  έχουν καταλήξει, πως οι όγκοι εγκεφάλου παρουσιάζονται μετά από συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις, έτσι ώστε νευρικά κύτταρα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και ταχέως. Σύμφωνα με την παγκόσμια βιβλιογραφία συγκεκριμένα γενετικά σύνδρομα παρουσιάζουν μεγάλη συσχέτιση με εμφάνιση κακοηθών όγκων π.χ. νευροινωμάτωση τύπου I & II, οζώδης σκλήρυνση, ρετινοβλάστωμα κ.α.

Σημαντικό στοιχείο επίσης είναι ότι η έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία δύναται να πυροδοτήσει την εμφάνιση κακοήθων βλαβών στον εγκέφαλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ραγδαία αύξηση τέτοιου είδους βλαβών μετά τον 2^ο παγκόσμιο πόλεμο στα θύματα των πυρηνικών όπλων.

Διαχωρισμός κακοήθων και καλοήθων όγκων εγκεφάλου

Οι βλάβες, οι οποίες προκύπτουν από την μήνιγγα του εγκεφάλου, είναι τις περισσότερες φορές καλοήθεις (μηνιγγίωμα). Το μηνιγγίωμα ουσιαστικά είναι ένας πρωτοπαθής εξωπαρεγχυματικός όγκος, και αποτελεί περίπου το 35% των πρωτοπαθών όγκων στους ενήλικες. Είναι πολύ συχνότερος στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες με αναλογία 7/3

Ο Παγκόσμιος  Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κατατάσσει τα νεοπλάσματα του νευρικού συστήματος σε 4 κατηγορίες-βαθμίδες (I-IV) ανάλογα με το βαθμό κακοήθειας (χαμηλής κακοήθειας I & II, υψηλής κακοήθειας III & IV)

Γλοιώματα χαμηλής κακοήθειας (Low Grade Gliomas LGG), αποτελούν πρωτοπαθείς εγκεφαλικές βλάβες και προέρχονται από γλοιακά κύτταρα. Οι ασθενείς έχουν μέση επιβίωση περίπου 8-10 έτη ανάλογα με τον ιστολογικό τύπο της βλάβης.

Γλοιώματα υψηλής κακοήθειας (High Grade Gliomas), αποτελούν την πιο συνηθισμένη κατηγορία γλοιωμάτων με συχνότητα εμφάνισης 60-80% , με πιο συχνό κακοήθη όγκο το πολύμορφο γλοιοβλάστωμα (GBM). Εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες, ενώ η ηλικία εμφάνισης είναι μεταξύ 50-70 έτη, χωρίς αυτό να αποτελεί κανόνα πως δε δύναται να εμφανιστεί και σε νεότερες ηλικίες.

Συμπτωματολογία

Συμπτώματα τα οποία μπορεί να οδηγήσουν έναν ασθενή στον Ιατρό είναι πονοκέφαλος ή εμμένουσα κεφαλαλγία, η οποία δεν υφίεται με απλά παυσίπονα και είναι συνεχής, ναυτία ή ζάλη, διαταραχή βάδισης, διαταραχή λόγου, ακόμα και μια επιληπτική κρίση μπορεί να είναι πρόδρομο σημάδι παρουσίας όγκου.

Διάγνωση

Αν και τις περισσότερες φορές μια βλάβη στον εγκέφαλο είναι εμφανής με αξονική τομογραφία, ωστόσο η κατεξοχήν εξέταση εκλογής είναι σαφώς η μαγνητική τομογραφία με χορήγηση παραμαγνητικής ουσίας (σκιαγραφικό). Τα τελευταία έτη με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και γενικότερα των Νευροεπιστημών, ο Νευροχειρουργός έχει στη φαρέτρα του, σε συνεργασία με τον Ακτινολόγο, απεικονιστικές εξετάσεις όπως Λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία, Μαγνητική Φασματοσκοπία, Δεσμιδογραφία. Οι συγκεκριμένες απεικονιστικές εξετάσεις βοηθούν στον προεγχειρητικό έλεγχο, αλλά δίνουν και σημαντικές πληροφορίες για το είδος – σύσταση καθώς επίσης και για την ανατομική βλάβη που έχει προκύψει.

Αντιμετώπιση

Εφόσον διαγνωστεί κάποιος εγκεφαλικός όγκος, η χειρουργική αφαίρεση του κρίνεται αναγκαία, ή τουλάχιστον η λήψη υλικού για ιστολογική διάγνωση (βιοψία). Επιστημονικές μελέτες αναφέρουν πως η αφαίρεση σε ποσοστό >90% ενός κακοήθους όγκου σημαίνει αυτομάτως καλύτερη έκβαση, ενώ σε υψηλής κακοήθειας όγκους χρειάζεται συνδυασμός χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας.

Νέες τεχνικές

Αναμφισβήτητα την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει μεγάλα βήματα ως προς την μοριακή σταδιοποίηση των όγκων εγκεφάλου, με απώτερο σκοπό ο κάθε ασθενής να λαμβάνει μια εξατομικευμένη θεραπεία μετά το χειρουργείο, στο οποίο έχει υποβληθεί. Οι νέες τεχνολογίες επίσης έχουν προσφέρει στο Νευροχειρουργό δυνατότητες που πριν χρόνια θεωρούνταν σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Είναι γεγονός πως η νέα γενιά Νευροχειρουργών έχει εκπαιδευτεί να χρησιμοποιεί συστήματα τρισδιάστατης απεικόνισης κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης (νευροπλοηγό-Neuronavigation), συστήματα νευροπαρακολούθησης (Neuromonitoring) για ελαχιστοποίηση περαιτέρω νευρολογικών βλαβών.

Πρόληψη-Επιβίωση

Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα στη σωστή αντιμετώπιση. Συμπτώματα, τα οποία προειδοποιούν, πρέπει να ευαισθητοποιούν τους ασθενείς να τα ελέγξουν λαμβάνοντας Ιατρικές οδηγίες έγκυρες αλλά και από έμπειρο νευροχειρουργό.

Διανύουμε πλέον μια περίοδο στην Ιατρική επιστήμη όπου ο κάθε ασθενής είναι μοναδικός  και δεν αποτελεί ‘’νούμερο’’ για κάποια στατιστική ανάλυση. Βρισκόμαστε στη φάση όπου η εξατομικευμένη αντιμετώπιση είναι αυτή που θα χαρίσει μεγαλύτερη επιβίωση και το πιο σημαντικό καλύτερη ποιότητα ζωής.

Εν κατακλείδι, καθένας από εμάς είναι μοναδικός και όλοι μας έχουμε δικαίωμα αλλά συνάμα υποχρέωση να πολεμάμε μέχρι τέλους. Είμαστε εδώ για να ‘’γκρεμίζουμε’’ τις στατιστικές και να κερδίζουμε τη ζωή μας,  με αγώνα έχοντας δίπλα μας τους δικούς μας ανθρώπους.

Ιορδάνης Κ. Γεωργιάδης MD, MSc

Νευροχειρουργός

Επιμελητής Ά Νευροχειρουργικής Κλινικής

ΙΑΣΩ Θεσσαλίας

ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΙΟΡΔΑΝΗΣ