ΣΠΙΛΟΣ – ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ

Σπίλος είναι μια δυσπλασία εμβρυϊκής προέλευσης που αφορά σε ένα ή περισσότερα στοιχεία του δέρματος.

Οι σπίλοι διακρίνονται σε υπερπλαστικούς και απλαστικούς.

Οι υπερπλαστικοί (υπερπλασία ενός ή περισσότερων στοιχείων) αφορούν:
• Στην επιδερμίδα (μυρμηγκιώδης, επιδερμικός, φλεγμονώδης, γραμμοειδής).
• Στον θύλακο τριχών (τριχωτός σπίλος, σπίλος θυλάκου τριχών, φαγεσωρικός σπίλος).
• Στους σμηγματογόνους αδένες (σπίλος σμηγματογόνων αδένων).
• Στους εκκρινείς ιδρωτοποιούς αδένες (σπίλος εκκρινών αδένων).
• Στον συνδετικό ιστό (σπίλος συνδετικού ιστού, κολλαγόνο, ελαστίνη).
• Στο λίπος (επιπολής λιπώδης ιστός).
• Στα μελανοκύτταρα [σπιλομελανοκυτταρικός, επιδερμικός και χορίου (αποτελούνται από διαφοροποιημένα κύτταρα – σπιλοκύτταρα) και μελανοκυτταρικός, επιδερμίδος και χορίου].
Οι απλαστικοί είναι εντοπισμένη δυσπλασία η οποία οφείλεται στην έλλειψη εξέλιξης ενός ή περισσότερων στοιχείων.
Συγγενής σπιλομελανοκυτταρικός σπίλος
Είναι μελαχρωματική βλάβη του δέρματος που εμφανίζεται συνήθως με τη γέννηση ή σπανίως εβδομάδες ή μήνες μετά. Για την ανάπτυξή της ενοχοποιούνται γενετικοί μηχανισμοί. Η συχνότητα εμφάνισης συγγενούς μελανοκυτταρικού σπίλου ποικίλλει από 0,25% στις μεγάλες σειρές μέχρι 5,9% στις πιο μικρές.
Περίπου το 2,6% του πληθυσμού έχει έναν τουλάχιστον συγγενούς τύπου σπίλο. Η συχνότητα των μεγάλων ποικίλλει από 1:1160 έως 1:2050, ανάλογα με τη μελέτη.
Οι μεγάλοι σπίλοι είναι συχνότεροι στα κορίτσια, και ιδίως οι γιγάντιοι. Οι συγγενείς σπιλομελανοκυτταρικοί σπίλοι δημιουργούνται κατά τα πρώτα στάδια της εμβρυογένεσης, μεταξύ 5ης και 24ης εβδομάδας.
Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα μελανοκύτταρα προέρχονται από τη νευρική ακρολοφία – έχουν δηλαδή την ίδια προέλευση με τα νευρικά κύτταρα και από εκεί μεταναστεύουν στο δέρμα .
Οι συγγενείς μελαχρωματικοί σπίλοι ταξινομούνται σύμφωνα με τη μεγαλύτερη διάμετρο σε:
• Μικρούς (<1,5 cm). • Μεσαίους (1,5 – 10 cm). • Μεγάλους (10 – 20 cm). • Γιγάντιους (>20 cm).
Ύποπτος σπίλος πρέπει να θεωρείται ο πολύ βαθυχρωματικός, που εντοπίζεται στις παλάμες και στα πέλματα, καθώς και ο σπίλος με μπλε, γκρίζες, κόκκινες ή λευκές περιοχές. Το μέγεθος, η απουσία ή η παρουσία τριχών είναι λιγότερο ενδεικτικά στοιχεία κακοήθειας ή ατυπίας.
Οι συγγενείς μελαχρωματικοί σπίλοι είναι δυνατόν να προκαλέσουν:
• Αισθητική δυσμορφία.
• Εμφάνιση μελανώματος.
• Νευροδερματική μελάνωση.
Η ακολουθητέα θεραπευτική αγωγή πρέπει να προσαρμόζεται τόσο για τον κάθε ασθενή όσο και για τον κάθε σπίλο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν:
• Τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος.
• Τον κίνδυνο ανάπτυξης νευροδερματικής μελάνωσης.
• Κοσμητικές επιπτώσεις από την παραμονή του σπίλου.
• Κοσμητικές επιπτώσεις από τις μετεγχειρητικές ουλές.
• Ψυχοκοινωνικές διαταραχές που είναι δυνατόν να προκαλέσει η παραμονή του σπίλου.
• Ψυχοκοινωνικές διαταραχές από τη συχνή μετεγχειρητική παρακολούθηση.
Βεβαίως, χρειάζεται να εξηγηθεί στους ασθενείς ή στους γονείς τους ότι δεν είναι δυνατόν να προβλέψουμε ποιος από τους σπίλους θα εμφανίσει μελάνωμα, και εν πάση περιπτώσει οι περισσότεροι δεν θα εμφανίσουν μελάνωμα. Πλην όμως, αν και οι μεγάλοι, οι γιγάντιοι σπίλοι πρέπει να παρακολουθούνται διά βίου, έχει παρατηρηθεί ότι το μεγαλύτερο ρίσκο ανάπτυξης μελανώματος είναι πριν από την ήβη, ενώ για τους μικρούς είναι μετά την ήβη.
Οι θεραπευτικές δυνατότητες
Η απόφαση για θεραπευτική αγωγή ή για καμία αγωγή είναι πολλές φορές αντιφατική. Παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση αυτή είναι:
• Το μέγεθος του σπίλου.
• Η θέση του.
• Η κλινική εικόνα του.
• Η δυνατότητα παρακολούθησης και ελέγχου του σπίλου.
• Η πιθανότητα εξαλλαγής του.
Εάν αποφασιστεί επιθετική θεραπευτική αγωγή, θα πρέπει να έχει στόχο:
• Την πρόληψη κακοήθους εξαλλαγής.
• Το κατά το δυνατόν καλό κοσμητικό αποτέλεσμα.
• Και βεβαίως το ικανοποιητικό λειτουργικό αποτέλεσμα.
Οι προτεινόμενες και εφαρμοζόμενες θεραπευτικές μέθοδοι είναι οι εξής:
• Ολικού πάχους αφαίρεση.
• Μερικού πάχους αφαίρεση.
• Laser treatment.
Οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται διά βίου και να σημειώνουν τα πιθανά σημάδια εμφάνισης μελανώματος, όπως αλλαγές στο χρώμα, στο μέγεθος και στο σχήμα, καθώς και άλλα συμπτώματα όπως κνησμό κ.λπ., και να ενημερώνουν τον παιδοχειρουργό.
Όλοι οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν την ηλιακή ακτινοβολία και όσοι έχουν μεγάλους μελαχρωματικούς σπίλους χρειάζεται να παρακολουθούνται διά βίου, είτε αφαιρέθηκε ο σπίλος είτε όχι.

ΠΑΠΑΚΡΙΒΟΥ ΕΛΕΝΗ