Θεραπεία με κολχικίνη για λοίμωξη με κορονωïό – αισιοδοξία αλλά με μέτρο και προσοχή

Ο Δημήτριος Π. Μπόγδανος, MBA, MD, PhD (London) είναι Καθηγητής Παθολογίας και Αυτοάνοσων Νοσημάτων, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Διευθυντής Κλινικής Ρευματολογίας και κλινικής Ανοσολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας

Νέα σημαντικά επιστημονικά δεδομένα Καναδικής πολυκεντρικής μελέτης που στηρίχτηκε σε ιδέα Ελλήνων ερευνητών καθιστά την κολχικίνη το πρώτο από του στόματος φάρμακο στον κόσμο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία μη νοσηλευόμενων συμπτωματικών ασθενών με COVID-19. Τι πρέπει να προσέξουμε….;

Δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό τύπο και στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων τύπου «ΕΡΧΕΤΑΙ η κολχικίνη στην Ελλάδα ..» αν μη τι άλλο είναι ΑΝΑΚΡΙΒΗ και στερούνται σοβαρότητας. Η κολχικίνη δεν «έρχεται» στη χώρα γιατί δεν έφυγε ποτέ από αυτή μια και χρησιμοποιείται ευρέως για την αντιμετώπιση πλείστων ασθενειών ως ισχυρό αντιφλεγονώδες από το 1500 πχ.

Αξίζουν συγχαρητήρια στους Έλληνες ερευνητές (GRECO-19) που εδώ και μήνες σκέφτηκαν πρώτοι να μελετήσουν με κλινική δοκιμή την αντι-φλεγμονώδη δράση της κολχικίνης σε ασθενείς με σοβαρή COVID-19.

Ωστόσο, η σύσταση για καθολική της χρήση σε μη νοσηλευόμενους ασθενείς με λοίμωξη χωρίς συνοσηρότητες όπως αυτή αναφέρεται ότι προκρίνεται από την Επιτροπή Εμπειρογνομώνων θεωρώ ότι εγκυμονεί σχετικούς κινδύνους και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής ως προς την εφαρμογή της, λαμβάνοντας υπόψιν ότι ανάλογες οδηγίες δεν υπάρχουν από το CDC ή ευρωπαικούς φορείς αντιμετώπισης της COVID-19.

Η κολχικίνη είναι ενα εξαιρετικά φτηνό, σχετικά ασφαλές με καλή ανεκτικότητα φάρμακο που δεκάδες χιλιάδες Έλληνες έχουν λάβει για την αντιμετώπιση της κρίσης της ουρικής αρθρίτιδας εντός και εκτός νοσοκομείου. Οι κύριες παρενεργειές της είναι οι διάρροιες (πολύ συχνές) και η τάση για έμετο, ναυτία, φούσκωμα (που ωστόσο είναι ελεγχόμενες). Πιο σπάνια μπορεί να έχει μυελοτοξική δράση που χρειάζεται παρακολούθηση.

Επίσης είναι ένα αποτελεσματικό αντι-φλεγμονώδες φάρμακο που η ρευματολογική κοινότητα χρησιμοποιεί εδώ και πολλά χρόνια για την αντιμετώπιση του οικογενή Μεσογειακού πυρετού και την νόσο Αδαμαντιάδη- Bechet.

Τέλος ρευματολόγοι και καρδιόλογοι που έχουν μεγάλη εμπειρία με το φάρμακο το χρησιμοποιούν για την αντιμετώπιση της οξείας και χρόνιας περικαρδίτιδας.

Μετά τα πρώτα ελπιδοφόρα αποτελέσματα της Ελληνικής μελέτης GRECO-19 και μερικών ακόμη μικρών μελετών, μόλις δημοσιεύτηκαν τα πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσματα της πολυκεντρικής Καναδικής μελέτης COLCORONA (4500 μη νοσηλευόμενοι ασθενείς) που δείχνουν ότι η κολχικίνη  μείωσε κατά 44% την θνητότητα, 25% τη νοσηλεία και 50% την ανάγκη διασωλήνωσης. Αυτά τα πολύ σημαντικά αποτελέσματα  εγείρουν εξαιρετικά μεγάλες προσδοκίες για την χρήση του φαρμάκου.

Η επιτροπή αποφάσισε και θα αναρτήσει επίσημα στην σελίδα του ΕΟΔΥ, όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων και μέλος της επιτροπής Π. Γαργαλιάνος, την σύσταση για χορήγηση της κολχικίνης, μετά από συνταγή γιατρού, σε ασθενείς άνω των 60 ετών που έχουν θετικό μοριακό τεστ ανεξάρτητα από το εάν έχουν ή όχι υποκείμενα νοσήματα. Η μεγάλη ηλικία αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα βαρειάς νόσησης και πτωχής πρόγνωσης και αυτό προφανώς λαμβάνει υπόψιν της η επιτροπή, ωστόσο δεν διευκρινίζεται αν οι ασθενείς που το λαμβάνουν θα πρέπει να είναι συμπτωματικοί ή όχι. Αν για παράδειγμα ένας 65χρονος χωρίς πυρετό, ανοσμία, δύσπνοια, κεφαλαλγία, κακουχία κλπ βρέθηκε σε τυχαίο έλεγχο θετικός για SARS-CoV-2 θα πρέπει/μπορεί να το λάβει ή όχι.  Επίσης θα το λαμβάνουν οι ασθενείς από 18 έως 60 ετών με τουλάχιστον ένα υποκείμενο νόσημα ή πυρετό πάνω από 38°C για τουλάχιστον 48 ώρες. Δεν γίνεται δε ειδική μνεία για την λήψη του ή όχι από ασθενείς με θετικό τεστ κορονωïoύ και υποκείμενα νοσήματα  όπως τα αυτόνοσα, κακοήθειες, αιματολογικά νοσήματα κα. Στα υποκείμενα νοσήματα συγκαταλέγονται ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η υπέρταση που δεν έχει ελεγχθεί, το άσθμα, η χρόνια αναπνευστική πνευμονοπάθεια, η καρδιακή ανεπάρκεια και η στεφανιαία νόσος.

Η χορήγηση της κολχικίνης δίδεται σε χάπι και θα γίνεται όταν το αποφασίζει ο θεράπων γιατρός. Εκτιμάται ότι θα χορηγείται στα πρώτα εικοσιτετράωρα (48 ώρες) μετά το θετικό μοριακό τεστ.

Προσωπικά θεωρώ ότι η απόφαση αυτή των εμπειρογνομώνων, αν και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, εγκυμονεί κινδύνους λαμβάνοντας υπόψιν την προηγούμενη ανεξέλεγκτη τροπή που είχε λάβει το θέμα της υδροξυχλωροκίνης.

Επίσης επισημαίνω ότι ρευματολόγοι και καρδιόλογοι έχουν μεγάλοι εμπειρία στην χορήγηση κολχικίνης και αν μη τι άλλο θεωρώ ότι οι συνάδελφοι ιατροί που θα συνταγογραφούν την κολχικίνη σε θετικούς για SARS-CoV-2 ασθενείς θα πρέπει να λάβουν υπόψιν τους συνέγειες φαρμάκων, πολυφαρμακία, συχνές παρενέργειες και τακτικό έλεγχο.

Σημειώνω χαρακτηριστικά ότι η κολχικίνη μεταβολίζεται στο συκώτι μέσω του κυτοχρώματος P450 3A4 (CYP3A4) και φάρμακα που έντονα αναστέλλουν το μεταβολισμό του CYP3A4  όπως για παράδειγμα η κλαριθρομυκίνη (το γνωστό Klaricid) , ενέχουν σοβαρό κίνδυνο αλληλεπιδράσεων φαρμάκου-φαρμάκου. Ένας μικρός αριθμός δημοσιεύσεων αναφέρει περιπτώσεις θανάτου μετά από συγχορήγηση κλαριθρομυκίνης και κολχικίνης σε ασθενείς με σοβαρή χρόνια νεφρική νόσο.  Παρόμοιες σπάνιες περιπτώσεις σπάνια έχουν αναφερθεί σε ασθενείς που λαμβάνουν φάρμακα για την χολήστερίνη όπως η ατορβαστατίνη, μια στατίνη που επίσης υποβάλλεται σε επεξεργασία από το CYP3A4, αλλά όχι με στατίνες που δεν μεταβολίζονται μέσω του CYP3A4. Τέλος προσοχή χρειάζεται στην χορηγησή της σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια.

Συμπερασματικά, η προσμονή ενός φτηνού φαρμάκου από του στόματος που μπορεί πραγματικά να βοηθήσει έγκυρα και έγκαιρα στη αντιμετώπιση των μη νοσηλευόμενων ασθενών με SARS-CoV-2 μπορεί δυνητικά να είναι η κολχικίνη, αλλά χρειάζονται περισσότερα δεδομένα (όπως πάντα) και ιδιαίτερη προσοχή κυρίως σε φαινόμενα ανεξέλεγκτης χρήσης της, χωρίς παρακολούθηση από εξειδικευμένους ιατρούς και ευαισθητοποιημένους και καλά ενημερωμένους ασθενείς.

Πηγές

https://www.globenewswire.com/…/Colchicine-reduces-the…

https://jamanetwork.com/…/jamanetwo…/fullarticle/2767593

https://ard.bmj.com/…/12/08/annrheumdis-2020-219174.long

https://www.protothema.gr/…/koronoios-erhetai-stin…/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33421583/