Το θυμάρι και οι ιδιότητές του
Το θυμάρι είναι αειθαλής, ποώδης θάμνος και ανήκει στα αρωματικά φυτά και στα βότανα. Θάμνος μικρού ύψους (έως 30 εκατοστά), με όρθιους βλαστούς, εξαιρετικά ανθεκτικός, αναδύει πολύ ευχάριστο άρωμα.
Απαντάται στις νότιες και μεσογειακές περιοχές της Ευρώπης σε διάφορες περιοχές της Ασίας και καλλιεργείται στη βόρεια Αμερική.
Συλλέγεται κατά την διάρκεια της ανθοφορίας του, από τον Ιούνιο μέχρι τις αρχές του Φθινοπώρου. Όπως και άλλα βότανα είναι πιο αποτελεσματικό, εάν το μαζέψουμε κάτω από τον μεσημεριανό ήλιο.
Ο αρχαίος θυμός, το θυμάρι, μας θυμίζει το θύειν, θυσιάζω δηλαδή, και ευωδιάζω, σαν τον συγγενή του το δενδρολίβανο. Γνωστό και ως σμάρι ή χαμοθρούμπι, το θυμάρι πρέπει να είναι από τα πιο αρχαία θεραπευτικά, μυρωδικά αρτύματα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος, από τα προϊστορικά ήδη χρόνια.
Τα φύλλα του θυμαριού, όταν ξεραθούν, αποκτούν καφεπράσινο χρώμα και αναδύουν το άρωμα τους όταν θρυμματιστούν. Η γεύση τους είναι πολύ δυνατή, ελαφρώς καυστική και πλούσια. Μαζί με τους αποξηραμένους ανθούς χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό για τον αρωματισμό διαφόρων φαγητών σε ψάρια, κρέατα, σε διάφορες σάλτσες, σούπες κ.λ.π. Είναι ένα από τα βασικά συστατικά του λικέρ βενεδικτίνη.
Το θυμάρι είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες και το θυμαρίσιο μέλι είναι εξαιρετικής ποιότητας.
Περιέχει αιθέριο έλαιο σε ποσοστό 1-2% και κύριο συστατικό του είναι η θυμόλη ή, αλλιώς, καμφορά του θυμαριού, έχει δε χρήσεις στην αρωματοποιία και στην οδοντιατρική.
Στην Ελλάδα υπάρχουν 23 αυτοφυή είδη και τα πιο σημαντικά είναι:
- Αγριοθυμάρι: Θύμος ο κεφαλωτός Thymus capitatus Μικρός θάμνος με βλαστούς ξυλώδεις ξαπλωμένους. Βρίσκεται σε πολλές βραχώδεις, ορεινές, ξηρές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας. Κοντά στις περιοχές όπου φύεται το άγριο θυμάρι τοποθετούνται κυψέλες με μέλισσες και παράγεται εκλεκτό μέλι.
- Χαμοθρούμπι: Θύμος ο γραπτός Τhymus striatus. Πολύ κοινό σε διάφορες πεδινές περιοχές και λιβάδια της Μακεδονίας και της Θράκης.
- Σμάρι: Θύμος η Ζυγίς ή Θύμος ο αττικός Thymus atticus ή θυμάρι της Aττικής. Βρίσκεται σε διάφορες βραχώδεις περιοχές της Αττικής, της Αχαΐας, Κορινθίας και Ολύμπου.
Χρήσεις του Θυμαριού
Εσωτερική: συνιστάται σε προβλήματα στομάχου και εντέρων, στην ανακούφιση από το βήχα, από το συνάχι και τη γρίπη, στην τόνωση του νευρικού συστήματος και ως καταπραϋντικό. Επίσης, στις περιπτώσεις πνευματικής κατάπτωσης και στο άγχος. Χαρίζει πνευματική διαύγεια και τονώνει τα νεύρα. Χρησιμοποιείται στη μαγειρική και ως αρωματικό στις ελιές.
Κατά του αλκοολισμού. Σε ένα λίτρο βραστό νερό βάζουμε μία χούφτα θυμάρι, σκεπάζεται για 2 λεπτά και από αυτό το τσάι δίνεται μία κουταλιά της σούπας κάθε 15 λεπτά στους αλκοολικούς.
Τρόπος παρασκευής ροφήματος: βάζουμε ένα κουταλάκι του γλυκού θυμάρι σε ένα μπρίκι νερό και, μόλις αρχίσει να βράζει, το κατεβάζουμε και το αφήνουμε δέκα λεπτά επιπλέον. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.
- Είναι πολύτιμο για τη σωματική και πνευματική κατάπτωση (ατονία), το άγχος, τη νευρασθένεια, την κατάθλιψη, αλλά και ημικρανία.
- Αυξάνει την πνευματική διαύγεια και τονώνει τα νεύρα.
- Απαραίτητο για τους υποτασικούς, καθώς και για τα αναιμικά παιδιά.
- Αντισηπτικό εντέρων και γεννητικού-ουρικού συστήματος και των πνευμόνων (εντερικές μολύνσεις, πνευμονικές μολύνσεις, βρογχίτιδα κ.ά.
- Είναι εφιδρωτικό και ρυθμίζει τα εκκρίματα σε περιπτώσεις γρίπης, συναχιού, κρυολογημάτων. Πολύτιμο σε προβλήματα λαιμού και βρόγχων.
- Προληπτικό αντιβιοτικό σε επιδημίες γρίπης.
- Διώχνει τα παράσιτα των εντέρων (οξύουρους, ασκαρίδες, ταινία κ.λ.π.).
- Βοηθάει στην κυκλοφορία του αίματος και δυναμώνει την καρδιά.
Εξωτερική: χρησιμοποιείται στο λουτρό για ρευματικές παθήσεις και για ξεκούραση. Βράζουμε 100γρ. θυμάρι σε ένα λίτρο νερό, το σουρώνουμε και το ρίχνουμε στο νερό της μπανιέρας.
Βοηθά στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης, εξαιρετικό για τον καθαρισμό των δοντιών (οι Κρητικοί τρίβουν τα ούλα τους με θυμάρι για την αντιμετώπιση της ουλίτιδας). Στοματίτιδες και ερεθισμένες αμυγδαλές αντιμετωπίζονται με γαργάρες με αφέψημα (χωρίς μέλι).
- Σταματάει την τριχόπτωση
- Αντισηπτικό και βακτηριοκτόνο σε δερματοπάθειες
- Θεραπεύει την ψώρα και τους λειχήνες.
- Στον έρπητα ζωστήρα χρησιμοποιείται αλοιφή.
- Το μπάνιο με θυμάρι ξεκουράζει το σώμα.
Αιθέριο έλαιο: λίγες σταγόνες σε λίγο ελαιόλαδο βοηθά στα τσιμπήματα από έντομα.
Το θυμέλαιο χρησιμοποιείται για περιπτώσεις παράλυσης, εγκεφαλικού, σκλήρυνσης κατά πλάκας, ατροφίας των μυών, ρευματισμών και διαστρεμμάτων.
Στη μαγειρική χρησιμοποιείται (ξερό ή φρέσκο) για τις εξαιρετικές αρωματικές του ιδιότητες.
Αρωματίζει ευχάριστα, κρέατα, ψάρια, κόκκινες σάλτσες, ακόμη και όσπρια. Με το θυμάρι μπορούμε να φτιάξουμε νόστιμες μαρινάδες, ενώ με το θυμαρέλαιο αρωματίζουμε τα φαγητά και τις σαλάτες μας.
Κτηνιατρική: για το πλύσιμο πληγών του δέρματος και του στόματος, για την καταπολέμηση των εντερικών σκουληκιών.
Συνταγή για κολώνια: 10γρ. λουλούδια θυμαριού σε 250γρ. λευκό οινόπνευμα, κλείνουμε το μπουκάλι με φελλό και το αφήνουμε 2-3 εβδομάδες στον καλοκαιρινό ήλιο. Στη συνέχεια σουρώνουμε.
Συνταγή για μαρινάτα φαγητά: μουσκεύουμε σε μισό λίτρο άσπρο κρασί 1 ματσάκι θυμάρι, 1 ματσάκι θρούμπη, 3-4 σκελίδες σκόρδο, 2 φύλλα δάφνης και μερικά μοσχοκάρφια.
Πρέπει να αναφερθεί ότι από το θυμάρι παράγεται το εξαιρετικής ποιότητας «θυμαρίσιο μέλι», με το γνωστό υπέροχο άρωμα και γεύση και τις ευεργετικές του ιδιότητες.
Προσοχή: όσο εντυπωσιακές είναι οι θεραπευτικές ιδιότητες του θυμαριού, άλλο τόσο προσεκτικός πρέπει να είναι κανείς με τη συχνότητα της χρήσης του. Η συνεχής εσωτερική χρήση μπορεί να προκαλέσει υπερλειτουργία του θυροειδούς, καθώς και δηλητηρίαση, τα συμπτώματα της οποίας είναι έμετος, ζαλάδες, διάρροια και καρδιακή κατάπτωση.
