Χάπι της Επόμενης Ημέρας – Morning After Pill

Αν αγωνιάς για πιθανή ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη επειδή είχες σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη ή απέτυχε η μέθοδος αντισύλληψης που χρησιμοποιείς (πχ. έσπασε το προφυλακτικό ή ξέχασες το αντισυλληπτικό δισκίο σου, μπορείς να ηρεμήσεις.

Υπάρχουν διαθέσιμες επιλογές ως λύσεις επείγουσας αντισύλληψης και το χάπι της επόμενης ημέρας είναι μια δοκιμασμένη, διαθέσιμη επιλογή που έχει χρησιμοποιηθεί από εκατομμύρια γυναίκες.

Τι είναι το χάπι της επόμενης ημέρας, πως δρα, πότε το λαμβάνεις, πόσο αποτελεσματικό είναι, αν είναι ασφαλές, ποιες παρενέργειες έχει καθώς και ποιοι μύθοι υπάρχουν για τη χρήση του είναι ερωτήματα που απαντώνται στη συνέχεια του άρθρου.

Πότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσω επείγουσα αντισύλληψη;

• Όταν ξεχάσατε / δεν μπορέσατε να χρησιμοποιήσετε μία μέθοδο αντισύλληψης, όπως προφυλακτικό ή ορμονικά αντισυλληπτικά.
• Το προφυλακτικό γλίστρησε ή σκίστηκε.
• Ο σύντροφός σας δεν αποσύρθηκε εγκαίρως .
• Ξεχάσατε να πάρετε το αντισυλληπτικό σας χάπι στη συνηθισμένη ώρα.

Πώς ακριβώς λειτουργεί το χάπι της επόμενης μέρας;

Μετά από σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις, τα σπερματοζωάρια ταξιδεύουν στις σάλπιγγες όπου περιμένουν την απελευθέρωση ενός ωαρίου. Καθώς τα σπερματοζωάρια έχουν μέγιστη διάρκεια ζωής πέντε ημερών, το χάπι εμποδίζει ή καθυστερεί την ωορρηξία μέχρι τον θάνατο όλων των σπερματοζωαρίων.

Το χάπι δεν προκαλεί διακοπή της κύησης, επομένως θα είναι αναποτελεσματικό σε περίπτωση υφιστάμενης εγκυμοσύνης.

Ποια είναι η δραστική ουσία του φαρμάκου;

Ως επείγουσα αντισύλληψη έχουν εγκριθεί δύο διαφορετικές ουσίες:

1. η λεβονοργεστρέλη 1,5mg ,ένα προγεσταγόνο που κυκλοφορεί στη χώρα μας ως (NorlevoPostinor)
2. η οξεική ουλιπριστάλη 30 mg ,ένας εκλεκτικός τροποποιητής των προγεστερονικών υποδοχέων με τις ονομασίες (EllaOne-Εlperil).

Πόσο σύντομα πρέπει να γίνει η χορήγησή του;

Το συντομότερο δυνατό, εντός των επόμενων τριών ημερών. Για να έχει όμως την καλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα, είναι σημαντικό το πρώτο χάπι να το πάρει η γυναίκα το γρηγορότερο μετά την «ύποπτη» σεξουαλική επαφή.

Όσο πιο σύντομα το πάρει, τόσο πιο αποτελεσματικό θα είναι. H ουλιπριστάλη έχει σταθερή αποτελεσματικότητα περίπου στο 98% έως και 5 ημέρες (120 ώρες) μετά τη σεξουαλική επαφή χωρίς προστασία, ενώ η αποτελεσματικότητα της λεβονοργεστρέλης μεταβάλλεται από 95% εάν την πάρετε εντός 24 ωρών (1 ημέρα) ,σε 85% στις 25-48 ώρες (2 ημέρες) και τελικά σε 58% εάν την πάρετε μέσα σε 49-72 ώρες (3 ημέρες). Επίσης η ουλιπριστάλη είναι πρώτη επιλογή σε περιπτώσεις που ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) είναι μεγαλύτερος από 25.

Ποιες προφυλάξεις θα πρέπει να πάρω αφού λάβω το χάπι της επόμενης ημέρας;

Εάν θέλετε να έχετε σεξουαλική επαφή, θα πρέπει οπωσδήποτε να χρησιμοποιείτε προφυλακτικό για το υπόλοιπο του κύκλου σας. Ακριβώς όπως υποδηλώνει και το όνομά του, το από του στόματος χάπι επείγουσας αντισύλληψης προορίζεται μόνο για επείγουσα χρήση και δεν προορίζεται να χρησιμοποιείται ως τακτική μέθοδος αντισύλληψης.

Προσοχή: εάν επιθυμείτε να έχετε σεξουαλική επαφή αφού λάβετε ένα χάπι επείγουσας αντισύλληψης, χρησιμοποιείτε προστασία (προφυλακτικό) μέχρι την επόμενή σας περίοδο! Ακόμα και εάν χρησιμοποιείτε τακτικά αντισυλληπτικό δισκίο, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε μία αντισυλληπτική μέθοδο φραγμού(πχ προφυλακτικό), καθώς η αποτελεσματικότητά του μπορεί να έχει μεταβληθεί.

Έχει παρενέργειες η αντισύλληψη της επόμενης μέρας;

Όπως όλα τα φαρμακευτικά σκευάσματα, το χάπι της επόμενης ημέρας ενδέχεται να έχει ανεπιθύμητες παρενέργειες, αν και δεν παρουσιάζονται σε όλες τις γυναίκες.

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες παρενέργειες είναι:

• Ναυτία
• Κοιλιακός (στο στομάχι) πόνος
• Εμετός
• Πυελικό άλγος
• Ευαισθησία μαστού
• Πονοκέφαλοι
• Ζάλη
• Κόπωση
• Μεταβολές στη διάθεση
• Πρόωρη ή καθυστερημένη έλευση της επόμενης περιόδου
• Μεταβολές στην ποσότητα του αίματος της εμμήνου ρύσεως

Μπορεί να παρουσιάσετε ανεπιθύμητες παρενέργειες τις ώρες μετά τη λήψη του δισκίου ή ακόμα και την επόμενη ημέρα. Συνήθως είναι αρκετά ήπιες και υποχωρούν σύντομα, αλλά εάν παρουσιάσετε οποιαδήποτε ανεπιθύμητη παρενέργεια που είναι ιδιαίτερα επώδυνη ή ασυνήθιστη για εσάς, τότε θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας αμέσως.

Τι θα πρέπει να κάνω σε περίπτωση εμετού μετά τη λήψη του χαπιού;

Σε περίπτωση εμετού εντός 2 ωρών από τη λήψη του χαπιού για την λεβονοργεστρέλη και 3 ωρών για την ουλιπριστάλη, η έφηβη θα πρέπει να επαναλάβει τη δόση.

Πώς θα ξέρω εάν το χάπι έδρασε;

Για να βεβαιωθείτε ότι το χάπι έδρασε, θα πρέπει να περιμένετε την έναρξη της επόμενης περιόδου σας, προκειμένου να είστε σίγουρη. Η πλειοψηφία των κοριτσιών θα έχει τον καταμήνιο κύκλο στην ώρα του. Ωστόσο, το χάπι της επόμενης ημέρας μπορεί να αναστατώσει τον κύκλο σας, κάνοντας την περίοδό σας να ξεκινήσει νωρίτερα ή αργότερα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό. Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

Σε περίπτωση που η αναμενόμενη περίοδός σας καθυστερήσει πάνω από 7 ημέρες, εάν έχει ασυνήθιστα συμπτώματα ή εάν εμφανίζετε συμπτώματα εγκυμοσύνης, θα πρέπει να κάνετε ένα τεστ εγκυμοσύνης. Αν, πάντως, υπάρχει ήδη εγκυμοσύνη, τότε το χάπι δε θα τη διακόψει, καθώς δεν μπορεί να προκαλέσει αποβολή ούτε να βλάψει το έμβρυο.

Κινδυνεύει μια γυναίκα, αν το χρησιμοποιεί συχνά;

Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η λήψη επείγουσας αντισύλληψης μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη γονιμότητά σας. Στην πραγματικότητα, η γονιμότητά σας επανέρχεται τόσο γρήγορα μετά τη χρήση επείγουσας αντισύλληψης που συνιστάται η χρήση μίας αντισυλληπτικής μεθόδου φραγμού (όπως προφυλακτικό ή κολπικό διάφραγμα) μέχρι την επόμενη περίοδό σας.

Το χάπι της επόμενης ημέρας θα επηρεάσει την ωορρηξία μόνο για τον τρέχοντα κύκλο σας. Στην επόμενη περίοδό σας, ο καταμήνιος κύκλος σας θα επιστρέψει στους κανονικούς του ρυθμούς. Μπορείτε να πάρετε επείγουσα αντισύλληψη πολλές φορές στη ζωή σας και πάλι δεν θα επηρεάσει τη μελλοντική σας γονιμότητα.

Είναι δυνατό επίσης να πάρετε επείγουσα αντισύλληψη πάνω από μία φορά στον ίδιο κύκλο, αλλά θα πρέπει να ζητήσετε τη συμβουλή του γυναικολόγου σας σε αυτήν την περίπτωση.

Μπορώ να το χρησιμοποιώ συνέχεια αντί των αντισυλληπτικών δισκίων;

Το χάπι της επόμενης μέρας δε πρέπει να αντικαθιστά τις καθιερωμένες αντισυλληπτικές μεθόδους. Ο ρόλος του ξεκινάει όταν αυτές δεν έχουν εφαρμοστεί σωστά. Δεν μπορεί, λοιπόν, να αποτελεί τακτική αντισυλληπτική μέθοδο, επειδή δεν είναι αυτός ο ρόλος του, ενώ θα πρέπει να το χρησιμοποιεί η γυναίκα, αφού συμβουλευτεί πρώτα τον γυναικολόγο της. Αν καταφεύγει σε αυτό τακτικά, είναι μάλλον καιρός να συζητήσει με τον γιατρό της το ενδεχόμενο να πάρει αντισυλληπτικά χάπια ή να εφαρμόσει κάποια άλλη αντισυλληπτική μέθοδο που της ταιριάζει π.χ. ενδομήτριο σπείραμα.

Υπάρχει περίπτωση κάποια γυναίκα να έχει αλλεργία στο χάπι της επόμενης ημέρας;

Σπάνια, αλλά υπάρχει. Αν κάποια γυναίκα έχει παρουσιάσει στο παρελθόν αλλεργία σε κάποιο από τα συστατικά, θα πρέπει να ειδοποιήσει τον γιατρό της.

Η λεβονοργεστρέλη και η ουλιπριστάλη θα πρέπει να αποφεύγονται σε σοβαρές παθήσεις ήπατος ενώ η χρήση της ουλιπριστάλης χρειάζεται προσοχή αν πάσχετε από σοβαρό άσθμα υπό θεραπεία με κορτικοστεροειδή ή έχετε δυσανεξία στη λακτόζη.

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) και αντισύλληψη

Το χάπι της επόμενης ημέρας δεν αντικαθιστά τις απαραίτητες προφυλάξεις κατά των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Μόνο τα προφυλακτικά μπορούν να σας προστατέψουν από τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις (όπως HIV, HPV, χλαμύδια, έρπη των γεννητικών οργάνων, γονόρροια, ηπατίτιδα Β).

Δημήτριος Φτούλης MD, MSc, IFEPAG, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, Εξειδικευμένος Παιδογυναικολόγος, Συνεργάτης Τμήματος Παιδικής Εφηβικής Γυναικολογίας ΙΑΣΩ